Istotne sprawy dziecka

Każdy z rodziców, jeżeli przysługuje mu władza rodzicielska ma prawo i obowiązek wykonywać władzę rodzicielską samodzielnie. Jednak w kwestii istotnych spraw na dalsze życie dziecka, oboje rodziców decydują wspólnie.

Zgodnie z przepisem art. 97 § 1 k.r.o. – „jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, każde z nich jest obowiązane i uprawnione do jej wykonywania”.

Rodzicowi przysługuje władza rodzicielska, jeżeli nie został on jej pozbawiony, w wykonywaniu jej ograniczony bądź zawieszony.

Jednakże o istotnych sprawach dziecka, rodzice rozstrzygają wspólnie (art. 97 § 2 k.r.o). Konsekwencją naruszenia obowiązku współdecydowania o istotnych sprawach dziecka jest wykonywanie władzy rodzicielskiej w sposób niewłaściwy, co może skutkować pozbawieniem władzy rodzicielskiej bądź jej ograniczeniem.

W razie braku porozumienia między rodzicami w zakresie istotnej sprawy dziecka rozstrzyga sąd. Przez istotne sprawy dziecka należy rozumieć zarówno dokonywanie czynności faktycznych, jak i czynności prawnych.

Kodeks rodzinny i opiekuńczy nie zawiera katalogu istotnych spraw dziecka. W tym zakresie należy posiłkować się orzecznictwem sądowym oraz poglądami nauki prawa.

Katalog istotnych spraw dziecka

Do katalogu istotnych spraw dziecka zalicza się wszelkie decyzje w zakresie życia dziecka. Najważniejsze z nich to:

• wybór imienia lub nazwiska dziecka;
• zmiana imienia lub nazwiska dziecka;
• ustalenie miejsca stałego pobytu dziecka;
• wyjazd dziecka za granicę na wakacje;
• wyjazd dziecka za granicę w celu stałego pobytu;
• wybór placówki, w której kształci się dziecko np. żłobek, przedszkole, szkoła;
• wybór kierunku kształcenia dziecka np. sportowe, humanistyczne;
• wybór religii, w której wychowane ma być dziecko np. chrzest święty dziecka;
• wybór kierunku leczenia dziecka np. zgoda na zabieg operacyjny;
• wydanie paszportu dla dziecka;
• wydanie dowodu osobistego dla dziecka;
• zmiana obywatelstwa dziecka;
• czasowe powierzenie pieczy nad dzieckiem innej osobie np. babci;
• wszystkie czynności przekraczające zwykły zarząd majątkiem dziecka np. odrzucenie spadku w imieniu dziecka, sprzedaż nieruchomości dziecka;
• uczestnictwo dziecka w trudnym i niebezpiecznym przedsięwzięciu np. kurs przetrwania, wyprawa na biegun;

Istotne sprawy dziecka – orzecznictwo

W przypadku braku porozumienia między rodzicami, sprawy z katalogu istotnych praw dziecka rozstrzyga sąd opiekuńczy na wniosek jednego z rodziców. Właściwym do rozstrzygnięcia sprawy jest sąd rejonowy właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka.

Rozstrzygnięcie sądu opiekuńczego o istotnych sprawach dziecka może nastąpić dopiero po umożliwieniu rodzicom złożenia oświadczeń, chyba że wysłuchanie ich byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami. Sąd kieruje się interesem i dobrem dziecka, a nie interesem i dobrem któregokolwiek z rodziców.

Rozstrzygając tego rodzaju sprawę, sąd powinien dążyć do polubownego rozstrzygnięcia sporu. Zgodnie z przepisem art. 13 Konwencji o wykonywaniu praw dzieci, aby zapobiegać sporom i rozstrzygać je oraz aby unikać wszczynania dotyczących dzieci postępowań przed organami sądowymi, strony powinny popierać wprowadzanie mediacji oraz innych form rozstrzygania sporów, a także korzystanie z tych metod w celu doprowadzenia do ugody we właściwych rodzajach spraw, określonych przez strony.