Zmiana nazwiska osoby dorosłej jest zazwyczaj związana z zawarciem małżeństwa. Po ślubie to przeważnie kobieta przyjmuje nazwisko swojego męża i nosi wyłącznie nazwisko męża albo nazwisko dwuczłonowe. Na zmianę nazwiska mężowie decydują się zdecydowanie rzadziej. W przypadku rozwodu małżonków, rozwiązanie ich małżeństwa nie wpływa automatycznie na zmianę nazwiska. Kobieta w dalszym ciągu nosi nazwisko byłego męża. Dlatego warto wiedzieć, jak można zmienić nazwisko po rozwodzie i co jest do tego potrzebne.
Spis treści – kliknij, by przejść do interesującego cię akapitu:
- Czy można zmienić nazwisko po rozwodzie?
- Nazwisko żony po rozwodzie – panieńskie czy dwuczłonowe?
- Termin na zmianę nazwiska po rozwodzie
- Jak zmienić nazwisko po rozwodzie?
- Ile kosztuje zmiana nazwiska po rozwodzie?
- Nazwisko dziecka po rozwodzie rodziców
- Wymiana dokumentów po zmianie nazwiska
Czy można zmienić nazwisko po rozwodzie? Argumenty za i przeciw
Podstawą prawną w kwestii zmiany nazwiska są przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.
Zgodnie z przepisem art. 25 § 1 k.r.o. o nazwisku, które każdy z małżonków będzie nosił po zawarciu małżeństwa, decyduje jego oświadczenie złożone przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego.
Oświadczenie może być złożone bezpośrednio po zawarciu małżeństwa albo poprzez sporządzenie przez kierownika urzędu stanu cywilnego zaświadczenia stwierdzającego brak okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa.
Przepis paragrafu 2 art. 25 k.r.o. stanowi, że małżonkowie mogą nosić wspólne nazwisko będące dotychczasowym nazwiskiem jednego z nich. Każdy z małżonków może również zachować swoje dotychczasowe nazwisko albo połączyć z nim dotychczasowe nazwisko drugiego małżonka.
Nazwisko utworzone w wyniku połączenia nie może składać się z więcej niż dwóch członów.
Przykład: Anna Kowalska i Jan Nowak mają zamiar zawrzeć związek małżeński. Możliwe konfiguracje nazwisk małżonków to: Anna Nowak, Jan Kowalski, Anna Nowak-Kowalska, Jan Kowalski-Nowak.
Wiele osób przed ślubem zastanawia się co zrobić z nazwiskiem po rozwodzie? Po pierwsze jest to wyłączna decyzja indywidualna. Nie ma możliwości prawnych do „zmuszenia”, np. przyszłej żony do tego aby przyjęła nazwisko męża. Nie można też tego zrobić już po rozwodzie.
Jakie są przyczyny zmiany nazwiska po rozwodzie? W szczególności jest to:
- niechęć, negatywne uczucia do byłego małżonka i jego rodziny;
- chęć powrotu do nazwiska panieńskiego, rodowego bądź noszonego przed małżeństwem;
- chęć zerwania z dotychczasowym życiem i rozpoczęcia całkowicie nowego etapu.
Istnieje także wiele argumentów za tym, aby po rozwodzie pozostać dalej przy aktualnym nazwisku. Przyczyny braku zmiany nazwiska po rozwodzie to przede wszystkim:
- długotrwałe noszenie danego nazwiska,
- noszenie danego nazwiska przez dzieci,
- uzyskanie uprawnień zawodowych, dyplomów, certyfikatów itd. na noszone nazwisko,
- niechęć do wymiany dokumentów takich jak: dowód osobisty, paszport, prawo jazdy itd.,
- niechęć do zmiany nazwy firmy, zmian w KRS, CEIDG itd.,
- niechęć do zmiany szyldów, pieczątek, wizytówek etc.,
- niechęć do informacji społeczeństwa o rozwiązaniu małżeństwa przez rozwód.
Przepisy prawa w Polsce przewidują dwa tryby zmiany nazwiska po rozwodzie: tryb uproszczony oraz tryb kwalifikowany, o których więcej piszemy poniżej.
Nazwisko żony po rozwodzie – panieńskie czy dwuczłonowe?
Jak już wskazano, zmiana nazwiska po rozwodzie dotyczy w znacznej większości kobiet. Jakie nazwisko można mieć po rozwodzie?
Żona po rozwiązaniu małżeństwa może:
- pozostać przy dotychczas noszonym nazwisku panieńskim, męża, dwuczłonowym;
- zmienić nazwisko na noszone przed zawarciem małżeństwa;
- zmienić nazwisko na inne niż panieńskie np. nazwisko babki czy nazwisko swojej dalszej rodziny.
Decyzja o zmianie nazwiska jest wyłączną decyzją żony i mężowi nie przysługuje żaden środek prawny w postaci wyegzekwowania zmiany nazwiska przez byłą małżonkę.
W Polsce statystycznie najczęściej żona pozostaje przy noszonym nazwisku, tj. nazwisku męża. Jednak w ostatnich latach, z uwagi na duża liczbę dzieci pochodzących od rozwiedzionych małżonków i wychowywanych w związkach partnerskich, kobiety coraz częściej decydują się na powrót do nazwiska panieńskiego.
Warto wiedzieć, że kobieta może zmienić nazwisko także w trakcie trwania małżeństwa, bez konieczności wszczęcia postępowania o rozwód lub zmienić je jeszcze w trakcie postępowania o rozwód. Nie jest do tego potrzebny wyrok rozwiązujący małżeństwo przez rozwód.
Przykład 1:
Anna Kowalska wyszła za Jana Nowaka w 2000 roku i rozwiodła się z nim dziesięć lat później. Od zawarcia małżeństwa Anna nosiła nazwisko męża – Nowak. W chwili rozwodu małżonkowie mieli niepełnoletnie dzieci. Obie córki ukończyły 18 rok życia w 2022 roku. Wobec tego Anna Nowak w 2022 roku złożyła wniosek do kierownika Urzędu Stanu Cywilnego w Łodzi o zmianę jej nazwiska na nazwisko Kowalska otrzymując decyzję uwzględniającą jej żądanie w całości.
Przykład 2:
Anna Malinowska wyszła za Jana Kowalskiego w 2020 roku i przyjęła nazwisko męża. W 2021 roku stosunki między małżonkami znacznie się pogorszyły, co doprowadziło do rozstania. Jednak małżonkowie ze względów religijnych nie wszczęli postępowania o rozwód. Mimo tego, Anna chciałaby wrócić do nazwiska panieńskiego. Wobec tego Anna złożyła wniosek do kierownika Urzędu Stanu Cywilnego w Łodzi o zmianę jej nazwiska na nazwisko Malinowska otrzymując pozytywną decyzję uwzględniającą jej żądanie w całości.
Termin na zmianę nazwiska po rozwodzie. Czy da się zmienić nazwisko po upływie 3 miesięcy?
Nazwisko można więc zmienić w każdym czasie na zasadach ogólnych składając wniosek o zmianę nazwiska z ważnych powodów. Zmiana nazwiska jest więc możliwa przed zawarciem małżeństwa, w jego trakcie lub już po rozwodzie.
Ważnym powodem do uzyskania nowego nazwiska może to być brak identyfikacji z nazwiskiem małżonka, niechęć lub żal do małżonka czy chęć rozwijania kariery zawodowej już pod własnym nazwiskiem.
Jaki jest termin na zmianę nazwiska po rozwodzie? Zmianę można przeprowadzić po upływie 3 miesięcy od uprawomocnienia się wyroku rozwodowego. Procedura jest wówczas najtańsza i najprostsza.
Jak zmienić nazwisko po rozwodzie? Procedura i przykłady
Małżonek może też w każdej chwili zmienić nazwisko na zasadach ogólnych – na nazwisko noszone przed zawarciem małżeństwa bądź na inne nazwisko np. przez siebie wybrane lub nazwisko panieńskie matki.
W celu zmiany nazwiska po wzięciu rozwodu, należy złożyć wniosek do właściwego ze względu na miejsce zamieszkania kierownika urzędu stanu cywilnego, wskazując na ważny powód zmiany nazwiska. Nie jest to tryb sądowy, lecz tryb administracyjny.
Do wniosku warto załączyć odpowiednie dokumenty np. pozew o rozwód, wezwanie na rozprawę, odpis wyroku, obdukcję, zawiadomienie o terminie obrony pracy licencjackiej, magisterskiej, inżynierskiej, doktorskiej.
Warto także korzystać z pomocy adwokata, który doradzi, na którym etapie zmienić nazwisko, czy zmienić nazwisko, pomoże wskazać i uzasadnić ważne powody zmiany nazwiska.
Zmiana imienia lub nazwiska następuje na wniosek osoby ubiegającej się o zmianę, zwanej dalej „wnioskodawcą” (art. 9 ustawy z dnia 17 października 2008 roku o zmianie imienia i nazwiska).
Zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 17 października 2008 roku o zmianie imienia i nazwiska zmiany imienia lub nazwiska można dokonać wyłącznie z ważnych powodów, w szczególności gdy dotyczą zmiany:
- imienia lub nazwiska ośmieszającego albo nielicującego z godnością człowieka;
- na imię lub nazwisko używane;
- na imię lub nazwisko, które zostało bezprawnie zmienione;
- na imię lub nazwisko noszone zgodnie z przepisami prawa państwa, którego obywatelstwo również się posiada.
Katalog powodów jest otwarty. Niemniej jednak powód nie może być błahy i musi być ważny.
Ważne powody przemawiające za zmianą imienia i nazwiska, nie mogą wynikać jedynie z subiektywnego przekonania osoby żądającej zmiany, ale muszą również sprostać zobiektywizowanym i zracjonalizowanym kryteriom ich oceny.
Granicą rozważań organów administracji państwowej powinno być ustalenie istnienia (lub braku) elementów oczywistej bezzasadności w motywach strony, na przykład cech kaprysu lub przekory (vide wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 19 lipca 2018 r., III SA/Kr 178/18).
Istnieją dwa tryby zmiany nazwiska po rozwodzie:
- uproszczony tryb zmiany nazwiska,
- kwalifikowany tryb zmiany nazwiska.
Tryb uproszczony określany też mianem podstawowego obejmuje 3 miesiące od dnia uprawomocnienia wyroku o rozwód, przy czym zmiana następuje na nazwisko noszone przed zawarciem małżeństwa.
Zgodnie z przepisem art. 59 k.r.o. w ciągu trzech miesięcy od chwili uprawomocnienia się orzeczenia rozwodu małżonek rozwiedziony, który wskutek zawarcia małżeństwa zmienił swoje dotychczasowe nazwisko, może przez oświadczenie złożone przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego lub konsulem powrócić do nazwiska, które nosił przed zawarciem małżeństwa.
Komentowany artykuł pozwala rozwiedzionemu małżonkowi na złożenie oświadczenia o powrocie do nazwiska, które nosił przed zawarciem małżeństwa. Ustanie związku małżeńskiego nie skutkuje bowiem ex lege powrotem małżonka do dotychczasowego nazwiska. Rozstrzyganie o nazwisku rozwiedzionych małżonków pozostaje poza kognicją sądu rozwodowego. Złożenie oświadcza o powrocie do dotychczasowego nazwiska zależy wyłącznie od woli osoby uprawnionej. Były współmałżonek ani żaden inny podmiot lub organ nie może zobligować osoby uprawnionej do złożenia tego oświadczenia ani pozbawić jej prawa do noszenia nazwiska zmienionego w związku z zawarciem małżeństwa. Na mocy art. 59 k.r.o. rozwiedziony małżonek może powrócić tylko do tego brzmienia nazwiska, które ulegało zmianie wskutek zawarcia małżeństwa. Nie jest dopuszczalny powrót do nazwiska noszonego jeszcze wcześniej. Artykuł 59 k.r.o. nie znajduje zastosowania, jeżeli w trakcie małżeństwa nazwisko zostało zmienione w trybie administracyjnym. Oświadczenie o powrocie do dotychczasowego nazwiska może być złożone tylko przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego lub konsulem. Oświadczenie należy złożyć osobiście. W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że nie jest dopuszczalne działanie przez pełnomocnika. Termin złożenia oświadczenie o powrocie do dotychczasowego nazwiska wynosi 3 miesiące od chwili uprawomocnienia się wyroku rozwodowego. Termin ten ma charakter zawity. Nie może zostać przedłużony ani przywrócony. Po jego upływie uprawnienie przewidziane w art. 59 k.r.o. nie może zostać wykonane” (Art. 59 KRO red. serii Osajda/red. tomu Domański, Słyk 2022, wyd. 9/J. Pawliczak, Legalis).
Natomiast tryb kwalifikowany nie posiada ograniczenia czasowego z uwzględnieniem ważnego powodu. Małżonek może w każdej chwili zmienić nazwisko na zasadach ogólnych – na nazwisko noszone przed zawarciem małżeństwa bądź na inne nazwisko np. wybrane przez siebie wybrane czy nazwisko panieńskie matki.
Od decyzji kierownika urzędu stanu cywilnego przysługuje odwołanie. Czas rozpoznania to około kilka tygodni.
Sprawa rozpoznawana jest bez rozprawy, osoba zainteresowana otrzymuje decyzję pozytywną bądź negatywną drogą pocztową.
Przykład:
Anna Kowalska zawarła z Janem Malinowskim związek małżeński w 2015 roku. Na początku 2023 roku Anna Malinowska przystępuje do egzaminu specjalizacyjnego z laryngologii i chciałaby otrzymać dyplom na nazwisko Kowalska, bo nosi się z zamiarem rozwodu a termin rozprawy rozwodowej został wyznaczony po terminie egzaminu specjalizacyjnego. Wobec tego Anna Malinowska złożyła wniosek do kierownika Urzędu Stanu Cywilnego w Łodzi o zmianę jej nazwiska na nazwisko Kowalska otrzymując decyzję uwzględniającą jej żądanie w całości przed terminem egzaminu specjalizacyjnego.
Ile kosztuje zmiana nazwiska po rozwodzie?
Zmiana nazwiska po rozwodzie wiąże się z niewielką opłatą skarbową. Jest koszt to kilkanaście lub kilkadziesiąt złotych.
Za przyjęcie oświadczenia o powrocie do nazwiska noszonego przed zawarciem związku małżeńskiego pobierana jest opłata skarbowa w kwocie 11 zł.
Natomiast 37 zł wynosi opłata skarbowa za złożenie wniosku o zmianę nazwiska. Opłata od pełnomocnictwa dla adwokata wynosi 17 zł.
Samo honorarium adwokata za pomoc prawną w sprawie o zmianę nazwiska może mieć zróżnicowaną wysokość. Wszystko zależy od stopnia skomplikowania sprawy i czynności, które adwokat musi podjąć w danej sprawie.
Wynagrodzenie adwokata zawsze jest ustalane zawsze indywidualnie z klientem.
Nazwisko dziecka po rozwodzie rodziców. Czy można zmienić nazwisko dziecka bez zgody ojca?
Osobną kwestią jest sprawa nazwiska dziecka. Warto wiedzieć, że dziecko po narodzinach może nosić nazwisko: matki; ojca lub mieć podwójne (dwuczłonowe) nazwisko, połączone z nazwiska matki i ojca.
Dziecko:
- pochodzące z małżeństwa nosi nazwisko wskazane w zgodnych oświadczeniach małżonków przy zawarciu małżeństwa (domniemanie pochodzenia dziecka od męża matki);
- dziecko pozamałżeńskie, co do którego ojcostwo zostało uznane w urzędzie stanu cywilnego, nosi nazwisko wskazane w zgodnych oświadczeniach rodziców przy uznaniu ojcostwa, a w razie braku zgodnych oświadczeń, nosi nazwisko połączone z nazwiska matki i ojca;
- dziecko pozamałżeńskie, co do którego sąd ustalił ojcostwo nosi nazwisko wskazane w zgodnych oświadczeniach rodziców przy sądownym ustaleniu ojcostwa. a w razie braku zgodnych oświadczeń nazwisko połączone z nazwiska matki i ojca.
Rozwód rodziców nie pociąga za sobą automatycznej zmiany nazwiska dziecka. Aby zmienić nazwisko dziecku należy złożyć na zasadach ogólnych wniosek o zmianę nazwiska.
Rodzice mogą zmienić nazwisko:
- jeżeli są zgodni co do tego i przysługuje im władza rodzicielska a dziecko, które ukończyło 13 rok życia wyraziło na to zgodę;
- jeżeli nie są zgodni co do tego i przysługuje im władza rodzicielska, a sąd opiekuńczy udzielił zgody na zmianę nazwiska (zastępcza zgoda sądu rodzinnego) a dziecko, które ukończyło 13 rok życia wyraziło na to zgodę;
- jeżeli nie są zgodni co do tego, ale jednemu z rodziców nie przysługuje władza rodzicielska a dziecko, które ukończyło 13 rok życia wyraziło na to zgodę.
Jeżeli rodzic, mający władzę rodzicielską, sprzeciwia się zmianie nazwiska dziecka, potrzebne jest dodatkowo zezwolenie sądu opiekuńczego na zmianę nazwiska dziecka oraz zgoda dziecka (jeśli ukończyło 13 rok życia).
Przykład:
Małżonkowie Kowalscy rozwiedli się w 2020 roku. Matka wróciła do swojego nazwiska rok później. Matka ponadto chce zmienić nazwisko dzieciom – urodzonym w 2006 roku i 2015 roku. Starsze dziecko dalej chce nosić nazwisko ojca, a nie nazwisko panieńskie matki. Natomiast młodsze dziecko nie ma zdania w tej kwestii. Matka i tak złożyła wniosek do sądu rodzinnego o rozstrzygniecie w istotnych spawach dziecka, tj. o zstępczą zgodę ojca na zmianę nazwiska. Sąd ten wniosek oddalił, bo dzieci mają kontakt z ojcem, chcą nosić jego nazwisko a byli małżonkowie w przeszłości złożyli zgodne oświadczenia o nazwisku dzieci, czego rozwód nie zmienił.
Wymiana dokumentów po zmianie nazwiska. O czym trzeba pamiętać?
Zmiana nazwiska wiąże się nie tylko z kosztem opłat skarbowych i wynagrodzeniem adwokata, ale także z kosztami wymiany dokumentów.
Po uprawomocnieniu się decyzji o zmianie nazwiska należy wymienić obecne dokumenty na nowe, opatrzone już nowym nazwiskiem.
Wymiana dokumentów po rozwodzie powinna dotyczyć takich dokumentów jak: dowód osobisty, paszport, prawo jazdy oraz legitymacje.
Ponadto zaleca się dokonać zmian w KRS, CEIDG, wydziałach komunikacji (dowody rejestracyjne pojazdów), księgach wieczystych, bankach i innych właściwych organach oraz urzędach.
Jeśli potrzebujesz pomocy prawnej w sprawie o zmianę nazwiska – skontaktuj się z nami.
Niniejszy wpis na blogu zawiera najbardziej przydatne i ogólne informacje na temat omawianego zagadnienia prawnego. Wpis nie stanowi porady prawnej, ani nie stanowi rozwiązania konkretnej sprawy bądź problemu prawnego. Nawet, jeśli Twoja sytuacja jest bardzo podobna to szczegóły mogą wpływać na rodzaj postępowania i działania prawnego. Z tego względu swoją indywidualną sytuację prawną i faktyczną zawsze należy skonsultować z adwokatem.
