Alimenty na dorosłe dziecko – do ilu lat trzeba je płacić?

Alimenty na pełnoletnie dziecko przysługują w momencie, gdy dziecko podejmuje starania do usamodzielnienia się, ale nie jest w stanie się utrzymać samodzielnie, np. kiedy studiuje lub uczy się w trybie dziennym. Właśnie dlatego polski system prawny nie określa górnej granicy wieku dziecka, któremu przysługują alimenty. Nie ma znaczenia, że dziecko ukończyło 18, 21 czy 25 lat. Jeśli w tym wieku nie może się samodzielnie utrzymać, obowiązek alimentacyjny będzie obowiązywał dalej. W tym artykule postaramy się bliżej przyjrzeć tematyce alimentów na dorosłe dzieci oraz wyjaśnić, w jakich sytuacjach dziecko może otrzymywać wsparcie finansowe od rodziców. Opiszemy także, co zrobić, aby nie płacić alimentów już na pełnoletnie dziecko.

Spis treści – kliknij, by przejść do interesującego cię akapitu:

• Do ilu lat przysługują alimenty dla pełnoletniego dziecka?
• Kiedy przysługują alimenty na dorosłe dziecko?
• Procedura uzyskiwania alimentów na pełnoletnie dziecko
• Ile wynoszą alimenty na dorosłe dziecko?
• Podwyższenie alimentów na pełnoletnie dziecko
• Jak przestać płacić alimenty na dorosłe dziecko?

Do ilu lat przysługują alimenty dla pełnoletniego dziecka?

Rodzice zobowiązani do płacenia alimentów (więcej w temacie obowiązku alimentacyjnego na dzieci znajdziesz tutaj) zazwyczaj nie wiedzą do kiedy muszą je płacić i do jakiego wieku dziecka obowiązują. Polski system prawny nie wskazuje górnej granicy obowiązku alimentacyjnego na dziecko.

Dorosłe dziecko może otrzymywać alimenty przez długi czas, jeśli nie jest w stanie się samodzielnie utrzymać, lub ewentualnie nie wykazuje starań, aby móc się samodzielnie utrzymać. Górną granicą płacenia alimentów nie jest bowiem konkretny wiek a możliwość samodzielnego utrzymania się.

Zgodnie z przepisem art. 133 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (k.r.o.) rodzice są zobowiązani do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.

Obowiązek alimentacyjny zobowiązanego wobec dziecka wyznaczają jego usprawiedliwione potrzeby oraz możliwości majątkowe i zarobkowe zobowiązanego rodzica.

Przyjęło się, że jeśli dziecko studiuje, powinno otrzymywać alimenty. Jednak w wyroku Sądu Najwyższego z 31.3.1998 r. (II CKN 502/97, Legalis), wskazano, że „studia same przez się nie wyłączają możliwości osiągania przez dorosłe dziecko dochodów (…). Zdolność do samodzielnego utrzymywania się może być bowiem całkowita lub częściowa”). Sąd Najwyższy w wyroku z 1.10.1998 r. (I CKN 853/97, Legalis) wskazał, że nie można z góry „zakładać, że stacjonarne studiowanie zawsze wyłącza możliwość samodzielnego utrzymania się studenta, przez własną pracę zarobkową”.

Podsumowując, nie można jednoznacznie określić do kiedy płaci się alimenty na dorosłe dziecko. Jest to kwestia rozpatrywana indywidualnie i zależy od kilku istotnych czynników.

Kiedy przysługują alimenty na dorosłe dziecko?

Alimenty na pełnoletnie dziecko, jak już wspomniano, przysługują w momencie gdy dziecko podejmuje starania by się usamodzielnić, ale finansowe wsparcie od rodzica w postaci alimentów, dalej jest mu potrzebne by móc się realizować i rozwijać.

Poniżej opisujemy przesłanki, kiedy przysługują alimenty na dorosłe dziecko, a kiedy są niezasadne:

• dziecko ukończyło 18 rok życia i nie pobiera nauki (dziecko nie uczące się, po zakończeniu szkoły średniej) – alimenty się nie należą;
• dziecko ukończyło 18 rok życia i pobiera naukę w systemie dziennym, np. studiuje dziennie – alimenty się należą;
• dziecko ukończyło 18 rok życia i pobiera naukę w systemie wieczorowym – alimenty częściowo się należą;
• dziecko ukończyło 18 rok życia i pobiera naukę w systemie zaocznym (dziecko uczące się zaocznie) – alimenty się nie należą;
• dziecko ukończyło 18 rok życia i nie pobiera nauki, lecz jest całkowicie niezdolne do pracy (np. dziecko jest niepełnosprawne lub chore psychicznie) –  alimenty się należą i mogą nawet być płacone dożywotnio, tj. do śmierci osoby obowiązanej lub uprawnionej.

Przesłanką do płacenia alimentów na pełnoletnie dziecko jest więc niemożność samodzielnego utrzymania się przy pomocy własnej pracy bądź własnego majątku. Niemożliwość ta może być czasowa – spowodowana kontynuowaniem nauki na studiach lub uczenia się zawodu, albo trwała – istnieje niezdolność do pracy wskutek nieuleczalnej choroby.

Nie zawsze pełnoletnie dziecko z orzeczeniem niepełnosprawności, nie jest w stanie się samodzielnie utrzymać. Co do zasady studenci, nawet studiów dziennych, są w stanie zarobkować, podejmując się odpłatnych praktyk zawodowych bądź prac dorywczych.

Procedura uzyskiwania alimentów na pełnoletnie dziecko – jakie dokumenty są potrzebne?

Proces uzyskania alimentów na dorosłe dziecko nie różni się od procedury otrzymania alimentów na małoletnie dziecko. Poniżej przedstawiamy kolejne kroki procedury:

1. porada prawna u adwokata – specjalista oceni, czy należy już złożyć pozew, jakie dokumenty trzeba załączyć, które kwestie należy poruszyć a które pominąć;

2. przygotowanie pozwu – profesjonalne opracowanie pisma wszczynającego postępowanie najlepiej zlecić adwokatowi, który prawidłowo sporządzić petitum pozwu (główna część) wraz z wnioskami dowodowymi oraz uzasadnienie faktyczne i prawne. Konieczny jest też wyrok bądź ugoda dotyczące aktualnie obowiązujących alimentów oraz odpis aktu urodzenia;

3. złożenie pozwu w sądzie – nadanie go listem poleconym albo złożenie osobiście w biurze podawczym;

4. czas oczekiwania na:

a. doręczenie pozwu pozwanemu;

b. rozpoznanie wniosku o zabezpieczenie – postanowienie w przedmiocie zabezpieczenia jest zaskarżalne tzn., że można się od niego odwołać. W trybie zabezpieczenia należy uprawdopodobnić a w trybie procesu udowodnić usprawiedliwione potrzeby uprawnionego, możliwości majątkowe i zarobkowe zobowiązanego oraz niemożliwość podjęcia pracy z uwagi na studia bądź stan zdrowia bądź możliwość podjęcia bardzo ograniczonej pracy z tego powodu;

c. zarządzenie w przedmiocie wyznaczenia rozprawy;

4. rozprawa – na rozprawie roztrząsane są wyniki postępowania dowodowego – są przesłuchiwani świadkowie, strony, biegli (raczej rzadko w sprawach o alimenty);

5. zamknięcie rozprawy i głosy końcowe stron – mowa końcowa to podsumowanie całego postępowania i wypunktowanie najważniejszych jego aspektów przez adwokata;

6. publikacja wyroku przez sąd;

7. złożenie wniosku o uzasadnienie wyroku;

8. doręczenie uzasadnienia wyroku;

9. złożenie apelacji;

10. postępowanie apelacyjne, które kończy się prawomocnym wyrokiem;

Oczywiście postępowanie może zakończyć się już na punkcie nr 6, czyli wyrokiem, od którego żadna ze stron się nie odwoła albo ugodą sądową.

Ile wynoszą alimenty na dorosłe dziecko?

Nie ma różnicy w ustalaniu wysokości alimentów na pełnoletnie i niepełnoletnie dziecko. Orzeczone alimenty mają służyć zapewnieniu dziecku usprawiedliwionego utrzymania. Muszą być one adekwatne do wieku i stanu zdrowia oraz rozwoju.

W skład alimentów wchodzą koszty: wyżywienia, mediów, nauki, ubrania, obuwia, rozrywki, wypoczynku, leczenia itd. Gdy dziecko jest pełnoletnie to w skład kosztów może wchodzić także koszt związany z: akademikiem, stancją, najmem pokoju/mieszkania z uwagi na pobieranie nauki w szkole wyższej.

Jaka może być wysokość alimentów w przypadku dorosłego dziecka? W tym przypadku nie ma określonych widełek ani procentowych kwot w zależności od tego ile pełnoletni zarabia lub uzyskuje samodzielnie.

Przykład:

Anna jest studentką trzeciego roku finansów i rachunkowości. Otrzymuje alimenty w kwocie 700 zł. Jej koszty utrzymania to: wyżywienie 600 zł, stancja 600 zł, książki i edukacja 100 zł, leki i leczenie (Anna nosi okulary, cierpi na padaczkę i leczy się ortodontycznie) 450 zł, odzież i obuwie 250 zł, kosmetyki i chemia gospodarcza 200 zł, ubezpieczenie 40 zł, telefon 50 zł, rozrywka 200 zł. Łącznie to kwota ok. 2500 zł. Anna dorabia jako niania i zarabia ok. 200-400 zł miesięcznie. Matka Anny jest na rencie i jest całkowicie niezdolna do pracy. Ojciec zarabia 7200 zł netto. W takiej sytuacji sąd rejonowy orzekł podwyższenie alimentów z kwoty 700 zł do kwoty 1300 zł.

Kto otrzymuje alimenty na pełnoletnie dziecko, komu należy je płacić? W przypadku pełnoletniego dziecka trzeba je bezpośrednio dziecku, a nie drugiemu rodzicowi.

Podwyższenie alimentów na pełnoletnie dziecko

Zgodnie z przepisem art. 138 k.r.o. w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Oznacza to, że jeżeli potrzeby dziecka pełnoletniego wzrosły bądź możliwości majątkowe i zarobkowe rodzica zobowiązanego do alimentów wzrosły, jest możliwe podwyższenie alimentów.

Wówczas należy udowodnić aktualne koszty utrzymania oraz wykazać istotną zmianę stosunków, czyli co się zmieniło, od czasu ostatniej konkretyzacji obowiązku alimentacyjnego.

Argumenty dotyczące podwyższenia alimentów na pełnoletnie dziecko to m.in.:

1. koszt studiów wyższych;
2. koszt utrzymania mieszkania, stancji, pokoju w miejscowości uniwersyteckiej;
3. koszt korepetycji kursów;
4. koszt wyjazdów naukowych;
5. koszt książek, praktyk, dodatkowego szkolnego/akademickiego wyposażenia;
6. w szczególnych wypadach inflacja i drożyzna;
7. wzrost kosztów utrzymania;
8. wzrost możliwości majątkowych i zarobkowych;
9. upływ czasu od ostatniej konkretyzacji obowiązku alimentacyjnego;

Na pewno nie jest podstawą do podwyższenia alimentów:

1. zamiana edukacji prywatnej na publiczną np. przedszkole prywatne zostanie zamienione na szkołę publiczną;
2. drobna, niewielka zmiana w strukturze wydatków;
3. wg niektórych składów sędziowskich  – wzrost cen i towarów, który dotyczy wszystkich;
4. korzystanie z prywatnej edukacji lub opieki medycznej.

Oczywiście ocena zależy od danej sprawy i wszystkich a nie pojedynczych czynników.

Jak przestać płacić alimenty na dorosłe dziecko?

Alimenty dla dorosłego dziecka można nie tylko zwiększyć, ale jest także możliwe ich obniżenie. Powody mogą być następujące:

• rodzic utracił częściowo możliwości majątkowe i zarobkowe z powodu wieku bądź stanu zdrowia np. jest na rencie, świadczeniu przedemerytalnym itd.,
• ojciec ma inne skonkretyzowane obowiązki alimentacyjne np. nowe dzieci, rodziców wymagających alimentacji itd.,
• dziecko pracuje dorywczo.

Aby przestać całkowicie płacić alimenty na dorosłe dziecko należy wytoczyć powództwo o wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego przeciwko pełnoletniemu dziecku. Jeśli sąd stwierdzi, że pełnoletni jest w stanie samodzielnie się utrzymać, zostaje ogłoszone wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego.

Jeżeli żadne ze stron nie poprosi wniosku o uzasadnienie to wyrok uprawomocnia się w terminie 7 dni od dnia jego ogłoszenia.

Obowiązek alimentacyjny ustaje z chwilą uprawomocnienia wyroku, ewentualnie tymczasowo w trybie zabezpieczenia, gdy doszło np. do zawieszenia postępowania egzekucyjnego.

Kancelaria prawna adwokat Anny Gręda-Adamczyk specjalizuje się w prawie rodzinnym, w tym sprawami z zakresu alimentów na dorosłe dzieci. Pomagamy przy przygotowywaniu odpowiedniego pozwu, kompletowaniu niezbędnych dokumentów oraz reprezentujemy naszych Klientów na sali sądowej.

Jeśli chcesz skorzystać z kompleksowej pomocy prawnej w tym zakresie lub potrzebujesz jedynie porady prawnej – skontaktuj się z nami.

Anna Gręda-Adamczyk

Doświadczony prawnik z wykształcenia i zamiłowania. Prowadzi indywidualną praktykę adwokacką - siedziba jej kancelarii mieści się w Łodzi, ale obszar działania i prowadzonych spraw obejmuje całą Polskę. Oferuje także pomoc prawną Polakom mieszkającym za granicą. Specjalizuje się w sprawach z zakresu prawa rodzinnego i spadkowego. Mediator sądowy, wykładowczyni, członki Sekcji Praw Dziecka i Sekcji Prawa Rodzinnego przy ORA w Warszawie. Jej kancelaria została wyróżniona w ogólnopolskim konkursie „Kancelaria Przyjazna Dzieciom” organizowanym przez Komitet Ochrony Praw Dziecka.