W momencie śmierci osoby rozpoczyna się proces spadkowy, a zgromadzony majątek tej osoby dziedziczy najbliższa bądź dalsza rodzina. Nie ma znaczenia, gdzie wtedy przebywają spadkobiercy – czasowo lub stałe w Polsce czy za granicą. Obecnie bardzo często zdarza się sytuacja, że spadkobierca mieszka za granicą a spadkodawca mieszkał w Polsce. Bez względu na miejsce zamieszkania zawsze należy dopełnić formalności spadkowych. Warto w takiej sytuacji skorzystać z pomocy adwokata.
Zamieszkanie za granicą a spadek w Polsce – co mam zrobić?
Prawa do spadku można potwierdzić na dwa sposoby: poprzez notarialne podpisanie aktu poświadczenia dziedziczenia albo w sądzie w formie sądowego stwierdzenia nabycia spadku. Oba rozwiązania mają swoje zalety jak i wady, które omówimy w dalszej części artykułu.
Zawsze warto wcześniej skonsultować się z adwokatem w celu wybrania najlepszej ścieżki postępowania. Obecnie spadki transgraniczne z uwagi na mobilność społeczeństwa zdarzają się coraz częściej, co wiąże się z załatwieniem tych spraw na odległość.
Zdarza się, że wygodniej i korzystniej finansowo dla spadkobierców mieszkających za granicą, jest przeprowadzić sądowe stwierdzenie nabycia spadku przy współpracy z adwokatem. Można w ten sposób przeprowadzić proces spadkowy dotyczący majątku zgromadzonego w Polsce, jednak polskiej jurysdykcji nadal nie podlegają zagraniczne.
Przyjęcie spadku w Polsce – o czym trzeba wiedzieć?
Spadek może być przyjęty wprost, przyjęciem spadku bez ograniczenia odpowiedzialności za długi, bądź przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza, czyli z ograniczeniem odpowiedzialności za długi.
Ile jest czasu na przyjęcie spadku? Spadkobierca ma sześć miesięcy na złożenie oświadczenia o przyjęciu spadku (wprost bądź z dobrodziejstwem inwentarza) bądź oświadczenia o odrzuceniu spadku.
Przyjęcie bądź odrzucenie może nastąpić w formie złożenia oświadczenia przed sądem bądź przed notariuszem.
Jeżeli spadkobierca nie złoży żadnego oświadczenia to przyjmuje spadek z dobrodziejstwem inwentarza i jest to automatyczne przyjęcie spadku. W pierwszej kolejności spadek dziedziczą dzieci oraz małżonek, w drugiej kolejności małżonek i rodzice/rodzeństwo, a w dalszej kolejności dalsi krewni.
Poszukiwanie spadkobierców za granicą przez sąd
Gdy nie można w prosty sposób ustalić spadkobierców, rozpoczyna się ich poszukiwanie przez sąd. Najczęściej ma ono formę opublikowania ogłoszenia w mediach ogólnopolskich (najczęściej w prasie). Sąd z urzędu ustala krąg spadkobierców, którzy wchodzą w grę jako spadkobiercy ustawowi i testamentowi bez względu na to, czy mieszkają w Polsce czy za granicą.
W razie wadliwego stwierdzenia nabycia spadku bądź dokonania poświadczenia dziedziczenia z uwagi na brak informacji o spadkobiercy, można wszcząć specjalną procedurę uchylenia.
Wszczęcie tej procedury jest konieczne w momencie pojawienia się dowodu na to, że osoba posiadająca akt poświadczenia dziedziczenia nie jest spadkobiercą lub jej rzeczywisty udział jest inny niż stwierdzono we wspomnianym akcie.
Dodatkowo procedura jest stosowana, gdy dziedziczenie miało miejsce na podstawie ustawy, a jednak już po zarejestrowaniu aktu okazało się, że istniał testament bądź osoby uprawnione do dziedziczenia zorientowały się, że w akcie została pominięta przynajmniej jedna z nich.
Jak wygląda sprawa spadkowa w sądzie dla osób mieszkających poza Polską?
Osoby, które mieszkają za granicą mogą przyjąć lub odrzucić spadek przed notariuszem lub sądem. Aby odrzucić spadek konieczna jest obecność ich w Polsce. Natomiast do przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza nie wymaga się osobistego stawiennictwa w naszym kraju.
Jak wygląda sprawa o stwierdzenie, czyli nabycie spadku? Pierwszy etap to złożenie wniosku o stwierdzenie nabycia spadku, następnie wyznaczenie terminu rozprawy, złożenie zapewnienia spadkowego oraz wydanie postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku przez sąd.
Postępowanie może zostać zakończone bardzo szybko to jest po przeprowadzeniu jednej rozprawy, gdy między stronami nie ma konfliktu co do ważności testamentów lub kręgu spadkobierców.
Postępowanie może też trwać nawet kilka lat, aż zakończy się w sposób prawomocny, gdy niezbędne jest przeprowadzenie wielu rozpraw np. przesłuchanie wielu świadków lub przeprowadzenie wielu opinii biegłych np. opinii biegłego grafologa, psychiatry, neurologa, chemika. W wypadku braku konfliktu postanowienie jest zazwyczaj wydawane niezwłocznie po pierwszej rozprawie.
Postanowienie uprawomocni się wraz z upływem siedmiu dni, gdy żadna ze stron nie złoży wniosku o uzasadnienie. Oczywiście od postanowienia sądu I instancji przysługuje apelacja, czyli odwołanie do sądu II instancji (zasada dwuinstancyjności postępowania).
Kluczowym elementem postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku, jest złożenie zapewnienia spadkowego pod rygorem odpowiedzialności za składanie fałszywych zeznań i udzielenie odpowiedzi na następujące pytania:
- Jaki był stan cywilny spadkodawcy w chwili śmierci?
- Czy spadkodawca miał dzieci własne bądź przysposobione?
- Czy spadkodawca pozostawił po sobie testamenty?
- Czy w skład spadku po spadkodawcy wchodzi gospodarstwo rolne?
- Czy ktoś odrzucił spadek po spadkodawcy bądź przyjął spadek?
- Czy ktoś został uznany za niegodnego dziedziczenia?
- Czy spadkodawca zawierał umowy o zrzeczenie się dziedziczenia?
Postępowanie sądowe jest korzystne dla spadkobierców ponieważ nie ma konieczności osobistego stawiennictwa wszystkich zainteresowanych i można proces spadkowy zaangażować pełnomocnika – adwokata. Minusy to przede wszystkim cena (od kilkuset to kilku tysięcy złotych) oraz długość postępowania (od kilku miesięcy do kilku lat).
Przykład:
A.B. mieszka od 2005 roku na stałe za granicą w Niemczech, gdzie pracuje i ma zarejestrowaną działalność gospodarczą. Z uwagi na kontrakty, które realizuje i obostrzenia z uwagi na pandemię COVID-19 nie jest w stanie stawić się w Polsce w siedzibie kancelarii notarialnej celem dokonania aktu poświadczenia dziedziczenia.
A.B. zleca adwokatowi przeprowadzenie sprawy o stwierdzenie nabycia spadku po swoim ojcu. A.B. stawia się na rozprawie online, nie przyjeżdża do Polski oraz ma w sposób prawomocny i urzędowy poświadczone i stwierdzone prawa do spadku.
Pomoc adwokata w sprawie spadkowej dla spadkobiercy przebywającego za granicą
Pomoc adwokata w sprawie spadkowej dla spadkobiercy przebywającego za granicą jest niezbędna. Osoba, która nie przebywa w miejscu dokonywania czynności, nie jest w stanie ich należycie dopełnić i dopilnować.
Zazwyczaj zlecenie sprawy spadkowej adwokatowi jest znacznie tańsze niż przylot do Polski zwłaszcza z odległego miejsca, do tego trzeba doliczyć zakwaterowanie w Polsce, wykorzystanie urlopu itd.
Może okazać się, że konkretne stawiennictwo w Polsce okaże się niepotrzebne, bo inni uczestnicy nie stawią się, bądź złożą wniosek o odroczenie rozprawy.
Koszty pomocy prawnej udzielanej spadkobiercom mieszkającym za granicą uzależnione są od rodzaju sprawy oraz ilości czynności, które w związku z prowadzeniem sprawy winny zostać podjęte.
Notarialne nabycie spadku w Polsce
Potwierdzić prawa do spadku można też notarialnie, jest to tzw. przyjęcie spadku przed notariuszem. Aktu poświadczenia dziedziczenia, czyli nabycia spadku dokonuje się wtedy z pomocą notariusza w jego kancelarii.
Jakie dokumenty są potrzebne? Notariusz zawsze przygotowuje konkretny wykaz dokumentów potrzebnych do dokonania czynności. Niezbędne są:
- dokumenty tożsamości,
- odpis aktu zgonu spadkodawcy,
- odpisy aktów urodzenia spadkobierców,
- testamenty,
- zaświadczenie o numerze PESEL.
Najlepiej przed dokonaniem aktu poświadczenia dziedziczenia skontaktować się z adwokatem, czy jest to najlepsza dla nas forma potwierdzenia praw do spadku. Notariusz sprawdza, aby czynność była zgodna z prawem, ale nie reprezentuje w przeciwieństwie do adwokata żadnej ze stron.
Ile kosztuje przyjęcie spadku u notariusza? Koszt notarialnego poświadczenia dziedziczenia jest znacznie niższy niż sprawy o stwierdzenie nabycia spadku. Zazwyczaj to ok. 200-300 zł.
Zalety notarialnego poświadczenia spadku to jego cena oraz szybkość postępowania. Wady to przede wszystkim:
- wymagana obecność wszystkich zainteresowanych;
- niemożność dokonania aktu poświadczenia dziedziczenia w każdym wypadku, np. gdy spadkobierca jest niepełnoletni; nie jest zorientowany allopsychicznie (ma świadomość miejsca, czasu, przestrzeni i sytuacji własnej) lub autopsychicznie (posiada świadomość, co do własnej osoby i własnych stanów psychicznych); lub nie może lub nie chce stawić się osobiście w siedzibie kancelarii notarialnej;
- brak możliwości skorzystania z pomocy prawnika.
Podatek od nabycia spadku w Polsce a zamieszkanie za granicą
Czy osoba mieszkająca za granicą musi płacić podatek od nabycia spadku? Podatkowi od spadków podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem dziedziczenia.
Oznacza to, że miejsce zamieszkania nie ma znaczenia dla tego obowiązku podatkowego, jeżeli spadek znajduje się w Polsce.
Nasza kancelaria adwokacka nie specjalizuje się w sprawach podatkowych. Jednak w razie potrzeby współpracujemy z doradcami podatkowymi przy obsłudze zagadnień podatku od spadku za granicą i osoby przebywającej za granicą.
Jak odrzucić spadek w Polsce, gdy mieszka się za granicą?
Można odrzucić spadek przebywając za granicą. Jeżeli osoba mieszka za granicą to może odrzucić spadek przed notariuszem albo przed sądem, trzeba złożyć stosowne oświadczenie w przedmiocie odrzucenia spadku. Oświadczenie może być złożone przed konsulem.
Najpopularniejsze jest odrzucenie spadku u notariusza z uwagi na szybkość postępowania i koszty. Odrzucenie spadku w sądzie jest bardziej skomplikowane i zazwyczaj droższe.
Jeśli szukasz pomocy adwokata w sprawie o przyjęcie lub odrzucenia spadku skontaktuj się z nami.
Niniejszy wpis na blogu zawiera najbardziej przydatne i ogólne informacje na temat omawianego zagadnienia prawnego. Wpis nie stanowi porady prawnej, ani nie stanowi rozwiązania konkretnej sprawy bądź problemu prawnego. Nawet, jeśli Twoja sytuacja jest bardzo podobna to szczegóły mogą wpływać na rodzaj postępowania i działania prawnego. Z tego względu swoją indywidualną sytuację prawną i faktyczną zawsze należy skonsultować z adwokatem.
