Zarząd majątkiem dziecka

Zgodnie z przepisem art. 101 § 1 k.r.o. rodzice obowiązani są sprawować z należytą starannością zarząd majątkiem dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską. Czy rodzice jednak mogą samodzielnie podjąć wszelkie czynności np. sprzedać mieszkanie, odrzucić spadek, kupić nieruchomość gruntową?

Przepis art. 101 § 3 k.r.o. stanowi, że rodzice nie mogą bez zezwolenia sądu opiekuńczego dokonywać czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu ani wyrażać zgody na dokonywanie takich czynności przez dziecko. Oznacza to, że rodzice samodzielnie i bez zgody sądu rodzinnego mogą dokonywać tylko i wyłącznie czynności, które nie przekraczają zakresu zwykłego zarządu. Granice zwykłego zarządu nie są określone w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym wprost. Dobrze w tym zakresie skonsultować się z adwokatem i kancelarią adwokacką. Granice uzależnione są od danej sytuacji faktycznej, majątkowej oraz prawnej. Na jakie czynności rodzic potrzebuje więc zgody sądu rodzinnego? Czy można odrzucić spadek bez zgody sądu rodzinnego w imieniu dziecka? Czy można zbyć nieruchomość, która ma dziecko bez zgody sądu rodzinnego? Czynnościami, które przekraczają zwykły zarząd są, w szczególności następujące czynności procesowe i materialne:

1. czynności podejmowane w imieniu małoletniego w postępowaniu sądowym np. zawarcie ugody w sprawie o dział spadku, zniesienie współwłasności, odszkodowanie;
2. przekazanie rzeczy w bezpłatne użytkowanie w imieniu małoletniego;
3. zawarcie w imieniu małoletniego umowy spółki cywilnej;
4. zbycie nieruchomości, mieszkania należącego do małoletniego;
5. odrzucenie spadku w imieniu małoletniego;

Czynność prawna podjęta bez zezwolenia sądu rodzinnego w imieniu małoletniego jest bezwzględnie nieważna.

Zezwolenia sądu nie wymaga jednak zawarcie umowy darowizny w imieniu małoletniego, jeżeli przedmiot darowizny jest wolny od zobowiązań np. nieruchomość nie jest obciążona hipoteką.

Jak uzyskać zezwolenie sądu rodzinnego? Zezwolenia na dokonanie czynności przez dziecko, która przekracza zakres zwykłego zarządu udziela sąd rejonowy właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka. Udzielenie zgody następuje na wniosek jednego z rodziców po wysłuchaniu drugiego z rodziców. Postanowienie sądu opiekuńczego w tym przedmiocie staje się skuteczne dopiero z chwilą uprawomocnienia się i nie może być zmienione ani uchylone, jeżeli na podstawie zezwolenia powstały skutki prawne względem osób trzecich. W postępowaniu rodzice powinni wykazać, że dokonanie czynności będzie służyło dobru oraz interesowi małoletniego.

Anna Gręda-Adamczyk

Doświadczony prawnik z wykształcenia i zamiłowania. Prowadzi indywidualną praktykę adwokacką - siedziba jej kancelarii mieści się w Łodzi, ale obszar działania i prowadzonych spraw obejmuje całą Polskę. Oferuje także pomoc prawną Polakom mieszkającym za granicą. Specjalizuje się w sprawach z zakresu prawa rodzinnego i spadkowego. Mediator sądowy, wykładowczyni, członki Sekcji Praw Dziecka i Sekcji Prawa Rodzinnego przy ORA w Warszawie. Jej kancelaria została wyróżniona w ogólnopolskim konkursie „Kancelaria Przyjazna Dzieciom” organizowanym przez Komitet Ochrony Praw Dziecka.