Rejestracja rozwodu zagranicznego w Polsce – co trzeba zrobić?

Coraz częściej do rozwodu Polaków lub małżeństw zarejestrowanych w Polsce, dochodzi poza granicami naszego kraju. Powstaje wówczas sytuacja w obrocie prawnym, w której istnieje wyrok rozwodowy – angielski bądź niemiecki, a w polskich rejestrach ksiąg stanu cywilnego dana kobieta nadal jest mężatką, a dany mężczyzna nadal jest żonaty. Uniemożliwia to wstąpienie w kolejny związek małżeński, a także tworzy komplikacje przy domniemaniu pochodzenia dziecka. Co robić w takiej sytuacji? Rozwiązaniem jest przeprowadzenia uznania rozwodu zagranicznego w Polsce.

Spis treści – kliknij, by przejść do interesującego cię akapitu:

• Czy rozwód za granicą jest ważny w Polsce?
• Podstawa prawna do uznania rozwodu zagranicznego
• Rejestracja rozwodu zagranicznego w Polsce
• Wniosek o uznanie zagranicznego wyroku rozwodowego
• Uznanie wyroku rozwodowego z USA, Wielkiej Brytanii, Ukrainy, Niemiec i innych krajów
• Adwokat do sprawy uznania rozwodu zagranicznego w Polsce

Czy rozwód za granicą jest ważny w Polsce?

Ze względu na dużą skalę emigracji Polaków w ostatnich latach, rozwód za granicą nie należy dziś do rzadkości.

Czy rozwód wzięty za granicą jest też ważny w Polsce? Rozwód orzeczony przez sąd innego państwa jest ważny w Polsce i co do zasady nie trzeba wszczynać specjalnego postępowania w polskim sądzie, aby go uznać i zarejestrować w naszym kraju.

Rozwód zagraniczny jest orzekany według prawa danego kraju, np. według prawa niemieckiego, prawa norweskiego, prawa angielskiego itd. Co istotne, rozwody zagraniczne nie są automatycznie zarejestrowane w polskich księgach stanu cywilnego (poprzez poczynienie wzmianki w akcie małżeństwa w przedmiocie rozwodu).

Aby rozwód zarejestrować w polskich księgach stanu cywilnego, należy złożyć do urzędu stanu cywilnego (USC) specjalny wniosek o rejestrację zagranicznego wyroku rozwodowego lub złożyć do sądu okręgowego wniosku o uznanie wyroku zagranicznego.

Podstawa prawna do uznania rozwodu zagranicznego

Kwestie uznania rozwodu za granicą są szeroko uregulowane przez Rozporządzenie Rady (WE) Nr 2201/2003 (Bruksela II bis) w sprawie jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej (te przepisy uchylają wcześniejsze rozporządzenie WE nr 1347/2000).

Przepisy są też uregulowane przez Rozporządzenie Rady (UE) 2019/1111 z dnia 25 czerwca 2019 r. w sprawie jurysdykcji, uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich i w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej oraz w sprawie uprowadzenia dziecka za granicę (tzw. rozporządzenie Bruksela II ter).

Ponadto w obrocie poza obszarem Unii Europejskiej obowiązuje Konwencja o uznawaniu rozwodów i separacji, sporządzona w Hadze dnia 1 czerwca 1970 r.

Zasadą wprowadzoną przez ww. przepisy jest to, że orzeczenie wydane w jednym państwie członkowskim jest uznawane w innych państwach członkowskich bez potrzeby przeprowadzania specjalnego postępowania.

Przepisy przewidują następujące zasady i wyjątki od nich w zależności od tego, jaki sąd wydał wyrok oraz, kiedy został on wydany:

• wyrok rozwodowy wydany przez sąd państwa należącego do UE od dnia 1 maja 2004 roku, jest bezpośrednio uznawany przez polskie władze oraz organy i podlega jedynie procedurze rejestracji (w urzędzie stanu cywilnego);
• wyrok rozwodowy wydany przez sąd państwa nienależącego do UE od dnia 1 lipca 2009 roku, jest bezpośrednio uznawany przez polskie władze oraz organy i podlega jedynie procedurze rejestracji (w urzędzie stanu cywilnego);
• wyrok rozwodowy wydany przez sądy państw należących do UE przed dniem 1 maja 2004 roku, uznawany jest tylko i wyłącznie w drodze przeprowadzenia specjalnego postępowania w sądzie okręgowym (a nie w urzędzie stanu cywilnego);
• wyrok rozwodowy wydany przez sąd państwa nienależących do UE przed dniem 1 lipca 2009 roku, jest uznawany jest tylko i wyłącznie w drodze przeprowadzenia specjalnego postępowania w sądzie okręgowym (a nie w urzędzie stanu cywilnego).

Rejestracja rozwodu zagranicznego w Polsce – instrukcja

Każda osoba, której małżeństwo zostało zarejestrowane w polskich księgach stanu cywilnego (istnieje polski akt małżeństwa), a potem rozwiodła się za granicą, powinna bezwzględnie zadbać o rejestrację rozwodu zagranicznego w Polsce.

Sama rejestracja aktu małżeństwa w aktach USC odbywa się automatycznie po zawarciu małżeństwa w Polsce albo w wyniku transkrypcji, czyli wprowadzenia do ksiąg stanu cywilnego w naszym kraju odpowiedniego aktu sporządzonego przez odpowiednik USC z innego państwa. Taka sytuacja ma miejsce, np. kiedy małżeństwo zostało zawarte za granicą, a małżonkowie mieszkają w Polsce i chcieli uregulować swój związek w polskim prawie.

Natomiast jeśli rozwód małżonków odbył się poza Polską, trzeba wykonać odpowiednią aktualizację w aktach UCS.

Jak zarejestrować rozwód zagraniczny w Polsce? Aby rozpocząć procedurę, nie trzeba przebywać w Polsce zarówno, gdy pobyt ma charakter czasowy jak i stały. Nawet nie trzeba przyjeżdżać do Polski w celu dokonania wszystkich formalności.

Rejestracji, czyli uznania rozwodu zagranicznego można dokonać przy pomocy pełnomocnika w osobie adwokata, który sporządzi poprawnie wniosek do UCS oraz przeprowadzi całą procedurę – uznania zagranicznego wyroku rozwodowego rozwodu w Polsce. 

Aby wszcząć procedurę rejestracyjną należy posiadać następujące dokumenty:

1. wyrok rozwodowy;
2. zaświadczenie na urzędowym formularzu (że orzeczenie jest prawomocne, chyba że prawomocność orzeczenia wynika z jego treści), będącym załącznikiem do Rozporządzenia Rady (WE) Nr 2201/2003 albo 2019/1111;
3. oryginał urzędowego tłumaczenia dokumentów wymienionych w punktach 1 i 2 przez tłumacza przysięgłego.

Wniosek o uznanie zagranicznego wyroku rozwodowego

Gdy mamy skompletowane wymagane dokumenty możemy złożyć stosowny wniosek o uznanie zagranicznego wyroku rozwodowego. Może on być złożony:

1. do urzędu stanu cywilnego, jako wniosek o dokonanie wzmianki o rozwodzie w akcie małżeństwa – rejestracja;
2. do sądu okręgowego, gdy orzeczenie wydane w jednym państwie członkowskim nie jest uznawane w innych państwach członkowskich bez potrzeby przeprowadzania specjalnego postępowania – uznanie. Gdy jedna ze stron zamieszkuje w Polsce to właściwy jest sąd dla jej miejsca zamieszkania w Polsce. Uznanie wyroku sądu zagranicznego dotyczącego obywatela polskiego w wypadku, gdy obie strony zamieszkują za granicą, podlega właściwości Sądu Okręgowego w Warszawie (VI Wydział Rodzinny Odwoławczy, Aleja Solidarności 127, 00-951 Warszawa). 

Procedura przed urzędem stanu cywilnego jest szybsza, znacznie tańsza i znacznie prostsza niż przed sądem okręgowym. Składając wniosek do urzędu stanu cywilnego należy uiścić opłatę skarbową w kwocie 11 zł (opłata od wniosku) oraz 17 zł (opłata za pełnomocnictwo). Jeśli zaś chodzi o drogę sądową to opłata sądowa wynosi 300 zł, zazwyczaj orzeczenie w formie postanowienia zapada po przeprowadzeniu jednej rozprawy, możliwe jest przeprowadzenie takiej rozprawy w formie online.

Wniosek powinien być prawidłowo sporządzony tak, aby przyśpieszyć procedurę.

Uznanie wyroku rozwodowego z USA, Wielkiej Brytanii, Ukrainy, Niemiec i innych krajów

W Polsce można dokonać rejestracji albo uznania w zasadzie każdego wyroku rozwodowego, który zapadł poza granicami kraju. Kluczowe jest to, czy sąd udzielający rozwodu należy do Unii Europejskiej oraz, kiedy to orzeczenie było wydane.

W zależności od kraju, który wydał wyrok procedura może być bardziej skomplikowana (uznanie wyroku przed sądem okręgowym) bądź uproszczona (wprowadzenie wzmianki do polskiego aktu małżeństwa przez kierownika urzędu stanu cywilnego). Wyrok rozwodowy wydany w Wielkiej Brytanii, Holandii, Francji, Danii, Niemczech po 1 maja 2004 roku będzie podlegał rejestracji. Wyrok wydany w Norwegii, USA, Chinach czy Ukrainie przed 1 lipca 2009 roku będzie podlegał uznaniu.

Najczęściej rejestracji i uznaniu podlegają rozwody w Wielkiej Brytanii, Irlandii, Niemczech, Holandii, USA z uwagi na to, że w krajach tych żyje wielu Polaków, którzy przed tamtejszymi sądami o organami wszczynają postępowania rozwodowe.

Wniosek o rejestrację i uznanie wyroku są inne, ale mają ze sobą wiele wspólnego. Wnioski powinny spełniać wszystkie warunki formalne, trzeba do nich załączyć odpowiednie załączniki w oryginałach z przysięgłymi tłumaczeniami. Gdy wniosek jest obarczony brakami formalnymi to strona jest wzywana do ich uzupełnienia.

Samo postępowanie rejestracyjne trwa około kilku tygodni. Postępowanie uznaniowe, z uwagi na obłożenie sądu pracą i rodzaj sprawy, może trwać nawet ponad kilkanaście tygodni.

Przykład:

Aneta i Bartosz wzięli ślub w Polsce w 2008 roku. Dwa lata później wyjechali na stałe za granicę do Wielkiej Brytanii. W 2012 roku urodziła się córka Alicja, a w 2015 roku syn Jakub. Sześć lat później małżonkowie rozwiedli się w Wielkiej Brytanii. Aneta, za zgodą byłego męża, wróciła z dziećmi do Polski w 2022 r. Warto, aby Aneta i Bartosz dokonali formalności rejestracji zagranicznego wyroku w polskich księgach stanu cywilnego. Aneta ma zamiar z dziećmi mieszkać w Polsce i wg dokumentów urzędowych jest dalej mężatką. Jeśli urodzi kolejne dziecko to zgodnie z zasadą domniemania pochodzenia dziecka od męża matki, ojcem tego dziecka w sensie prawnym będzie Bartosz, z którym już się rozwiodła. To dlatego byli małżonkowie powinni przeprowadzić rejestrację swojego zagranicznego rozwodu także w Polsce.

Adwokat do sprawy uznania rozwodu zagranicznego w Polsce

Istnieje wiele argumentów za tym, aby w celu rejestracji bądź uznania wyroku rozwodowego w Polsce, skorzystać z pomocy prawnika. Adwokat pomoże w doborze odpowiedniej drogi oraz zgromadzeniu niezbędnych dokumentów.

Prawo rodzinne międzynarodowe oraz międzynarodowe prawo procesowe jest bardzo skomplikowane i złożone. Wobec tego każda sprawa musi być opracowana indywidualnie, biorąc pod uwagę kraj, który wydał orzeczenie i jego datę.

Nasza kancelaria od lat zajmuje się sprawami rejestracji i uznania rozwodów zagranicznych w Polsce. Adwokat Anna Gręda-Adamczyk jest w stanie także pomóc klientom niewładającym językiem polskim świadcząc pomoc prawną w języku angielskim lub niemieckim.

Jeśli szukasz pomocy prawnej w sprawie legalizacji w Polsce rozwodu wziętego za granicą, skontaktuj się z nami.

Anna Gręda-Adamczyk

Doświadczony prawnik z wykształcenia i zamiłowania. Prowadzi indywidualną praktykę adwokacką - siedziba jej kancelarii mieści się w Łodzi, ale obszar działania i prowadzonych spraw obejmuje całą Polskę. Oferuje także pomoc prawną Polakom mieszkającym za granicą. Specjalizuje się w sprawach z zakresu prawa rodzinnego i spadkowego. Mediator sądowy, wykładowczyni, członki Sekcji Praw Dziecka i Sekcji Prawa Rodzinnego przy ORA w Warszawie. Jej kancelaria została wyróżniona w ogólnopolskim konkursie „Kancelaria Przyjazna Dzieciom” organizowanym przez Komitet Ochrony Praw Dziecka.