Kara umowna jest dodatkowym zastrzeżeniem umownym, które polega na tym, że naprawienie szkody wyrządzonej wierzycielowi, która spowodowana jest niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązania niepieniężnego, nastąpi przez zapłatę określonej sumy pieniędzy.
Dłużnik ma prawo żądać zmniejszenia kary umownej w sytuacji, gdy jest ona rażąco wygórowana. Rażąco wygórowana kara umowna to kara umowna w takiej wysokości, której system prawny nie może tolerować ze względu na ochronę słusznych interesów wierzyciela. Rażąco wygórowana kara umowna powinna być więc już „na pierwszy rzut oka” w sposób jaskrawy nieproporcjonalna do stopnia niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego.
Aby stwierdzić, czy kara umowna jest rażąco wygórowana należy po pierwsze ustalić jaka jest wartość poniesionej szkody przez wierzyciela.
Przykład nr 1: strony umówiły się, że przedmiotem umowy dostawy będą kalendarze ścienne w trzech partiach. Wynagrodzenie za każdą partię wynosić będzie 5 000 zł. Strony zastrzegły karę umowną za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania w kwocie 4 000 zł. Dostawca (dłużnik) nie wykonał zobowiązania w umówionym terminie, co spowodowało, że odbiorca (wierzyciel) poniósł szkodę w postaci 1 000 zł, co stanowiło jego utracony zarobek. Kara umowna w tym przykładzie winna zostać uznana za rażąco wygórowaną skoro czterokrotnie przewyższa szkodę, którą poniósł odbiorca (wierzyciel). Po drugie ustalić należy wartość całego zobowiązania głównego.
Przykład nr 2: inwestor zlecił wykonawcy wykonanie robót budowalnych za wynagrodzeniem 100 000 zł. Strony ustaliły karę umowną za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania w kwocie 25 000 zł. Mimo, że kara umowna jest znacznej wysokości to raczej nie może zostać uznana za rażąco wygórowaną, skoro stanowi 1/4 wartości przedmiotu umowy.
Oznacza to, że nie da się z góry określić, czy kara umowna jest rażąco wygórowana.
W każdym wypadku należy indywidualnie ocenić, biorąc pod uwagę wszystkie okoliczności sprawy, czy kara umowna w danej wysokości może być określona jako rażąco wygórowana.
Adw. Anna Gręda-Adamczyk
Niniejszy wpis na blogu zawiera najbardziej przydatne i ogólne informacje na temat omawianego zagadnienia prawnego. Wpis nie stanowi porady prawnej, ani nie stanowi rozwiązania konkretnej sprawy bądź problemu prawnego. Nawet, jeśli Twoja sytuacja jest bardzo podobna to szczegóły mogą wpływać na rodzaj postępowania i działania prawnego. Z tego względu swoją indywidualną sytuację prawną i faktyczną zawsze należy skonsultować z adwokatem.
