Wiele osób zawierając związek małżeński nie zdaje sobie sprawy, że sąd w przypadku późniejszego rozwodu, może obciążyć ich obowiązkiem płacenia alimentów na byłą żonę lub byłego męża. Sprawdź, kiedy przysługują alimenty na małżonka w trakcie małżeństwa, a kiedy przysługują po rozwodzie.
Spis treści – kliknij, by przejść do interesującego cię akapitu:
- Alimenty na rzecz byłego małżonka – kiedy przysługują?
- Alimenty na żonę w trakcie małżeństwa i w separacji
- Alimenty na żonę po rozwodzie z winy męża
- Pozew o alimenty na żonę – co powinien zawierać?
- Ile wynoszą alimenty na żonę?
- Kalkulator alimentów na żonę – jak obliczyć wysokość alimentów dla byłej żony?
- Jak długo płaci się alimenty – czy istnieją dożywotnie alimenty na żonę?
- Jak uniknąć płacenia alimentów lub znieść alimenty na byłą żonę?
Czytaj też: Zmiana nazwiska po rozwodzie – czy warto zmienić nazwisko?
Alimenty na rzecz byłego małżonka – kiedy przysługują?
Alimenty na małżonka, czyli alimenty na byłą żonę lub byłego męża, nie są rzadkością w praktyce sądowej. Problematykę alimentów między małżonkami reguluje Kodeks rodzinny i opiekuńczy (k.r.o.).
Zgodnie z art. 60 § 1 k.r.o. małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać alimentów od drugiego małżonka rozwiedzionego.
Obejmują one dostarczanie środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego.
Paragraf 2 art. 60 k.r.o. stanowi, że jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd – na żądanie małżonka niewinnego – może orzec, że małżonek wyłącznie winny jest zobowiązany w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku.
Oznacza to, że istnieją dwa rodzaje obowiązku alimentacyjnego między małżonkami: podstawowy oraz rozszerzony obowiązek alimentacyjny.
Podstawowy obowiązek alimentacyjny
Zwykły (podstawowy) obowiązek alimentacyjny wykazuje istotne odmienności w porównaniu z obowiązkami małżonków w zakresie wzajemnego zaspokajania swych potrzeb w czasie trwania małżeństwa.
W przeciwieństwie bowiem do obowiązującej między małżonkami zasady równej stopy życiowej (por. komentarz do art. 27), zwykły obowiązek alimentacyjny po rozwodzie wykazuje wyraźne podobieństwo do obowiązku alimentacyjnego między krewnymi (z wyjątkiem obowiązku rodziców względem dzieci niezdolnych do samodzielnego utrzymania się – por. art. 133 § 1 KRO).
Przesłanką roszczeń alimentacyjnych rozwiedzionego małżonka jest bowiem jego stan niedostatku. Stan ten nie musi istnieć w chwili orzeczenia rozwodu, według przeważającego poglądu żądanie świadczeń alimentacyjnych jest uzasadnione także wtedy, gdy uprawniony do alimentów małżonek znalazł się w niedostatku dopiero po upływie pewnego czasu od orzeczenia rozwodu (por. A. Szpunar, Obowiązek alimentacyjny, s. 127) (Art. 60 KRO red. Pietrzykowski 2021, wyd. 7/K. Pietrzykowski).
Niedostatek oznacza, że jeden z małżonków nie jest w stanie – samodzielnie wykorzystując własne siły i majątek – zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb np. wskutek choroby, wypadku itd.
Rozszerzony obowiązek alimentacyjny
Przesłanką do rozszerzonego (kwalifikowanego) obowiązku alimentacyjnego małżonka, który w wyroku rozwodowym został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, jest ustalenie, że rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego.
Ocena, czy nastąpiło takie pogorszenie, zależy od porównania sytuacji, w jakiej niewinny małżonek znalazł się wskutek orzeczenia rozwodu, z sytuacją, w jakiej znajdowałby się, gdyby rozwodu nie było, a pożycie małżonków dalej funkcjonowało by prawidłowo.
Dla tej oceny nie mają natomiast istotnego znaczenia zmiany, jakie nastąpiły w położeniu małżonka niewinnego w czasie między faktycznym rozłączeniem małżonków a orzeczeniem rozwodu [por. wyr. SN: z 7.1.1969 r., II CR 528/68, OSNCP 1969, Nr 10, poz. 179 oraz z 28.10.1980 r., III CRN 222/80, OSNCP 1981, Nr 5, poz. 90, z glosą A. Szpunara, PiP 1982, Nr 5–6, s. 150, oraz tezę XIII wytycznych SN z 1987 r., zgodnie z którą: „Przy ocenie, czy nastąpiło istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego (art. 60 § 2 KRO), należy brać pod uwagę warunki materialne tego małżonka, jakie miałby, gdyby drugi z małżonków spełniał należycie swoje obowiązki i gdyby małżonkowie kontynuowali pożycie”]. (Art. 60 KRO red. Pietrzykowski 2021, wyd. 7/K. Pietrzykowski).
Celem tego obowiązku jest wyrównanie poziomu życia małżonka niewinnego do poziomu życia, jaki małżonek niewinny wiódł, gdy pozostawał w małżeństwie. Alimenty mogą być przyznane nawet pracującemu małżonkowi bądź małżonkowi, który pobiera świadczenie typu: zasiłek, renta, emerytura. Nie jest wykluczone też przyznanie np. alimentów na żonę, która nie pracuje.
Ustanowienie w czasie trwania małżeństwa rozdzielności majątkowej małżeńskiej (intercyza) nie ma jednak wpływu na obowiązek alimentacyjny między małżonkami.
Przykład:
Beata i Jacek zawarli małżeństwo w 1992 roku. Mają czworo dzieci. Beata w 1993 roku ukończyła studia wyższe z zakresu biotechnologii, ale nigdy nie pracowała w zawodzie za wyjątkiem krótkiego stażu. Rok później postanowiła zrezygnować z pracy zawodowej i zajmowała się wyłącznie domem, dziećmi i pomocą w rozwijaniu firmy Jacka, który przez lata budował swoją firmę. Dochód miesięczny netto Jacka to ok. 100 000 zł. W 2022 roku Sąd Okręgowy rozwiązał małżeństwo Beaty i Jacka z winy męża, z uwagi na to, że Jacek dopuścił się zdrady małżeńskiej. Na rzecz Beaty zasądzono od byłego męża alimenty w wysokości 15 tys. zł miesięcznie, pomimo tego, że Beata po rozwodzie podjęła pracę w zawodzie biotechnologa i osiąga obecnie najniższą stawkę zaszeregowania w kwocie 4500 zł netto.
Alimenty na żonę w trakcie małżeństwa i w separacji
W trakcie trwania małżeństwa obowiązuje przepis art. 27 k.r.o. Przepis ten stanowi, że oboje małżonkowie są zobowiązani, by według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny.
Jak już wspomniano, alimenty przysługują zarówno w sytuacji, gdy małżeństwo zostało rozwiązane przez rozwód bez orzekania o winie oraz, gdy małżeństwo zostało rozwiązane przez rozwód z wyłącznej winy jednego małżonka. Analogiczna sytuacja występuje w wypadku, gdy sąd orzeka separację.
Gdy małżonkowie pozostają w separacji, dalej istnieje obowiązek dostarczania środków utrzymania przez jednego z małżonków drugiemu małżonkowi. W takiej sytuacji stosuje się odpowiednio omówione już przepisy art. 60 k.r.o.
Zadośćuczynienie temu obowiązkowi może polegać także, w całości lub w części, na osobistych staraniach o wychowanie dzieci i na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym.
Alimenty na żonę po rozwodzie z winy męża
Kiedy należą się alimenty na żonę lub męża po rozwodzie? Jak już omówiono alimenty po rozwodzie uzależnione są od tego, w jaki sposób zostało rozwiązane małżeństwo: czy przez rozwód bez orzekania o winie czy przez rozwód z orzekaniem o winie.
W praktyce sądowej zazwyczaj występuje sytuacja w której po rozwodzie zasądzane są alimenty na żonę z winy męża.
Małżonkowie w sprawie alimentów często sugerują się informacjami pozyskanymi na forum internetowym czy w mediach społecznościowych. Wskazać należy, że obowiązek alimentacyjny jest ustalany indywidualnie i wskazane jest zasięgnięcie profesjonalnej porady prawnej w swojej sytuacji. Nie ma w tym przypadku uniwersalnych reguł.
Alimenty mogą zostać już przyznane w wyroku rozwodowym, a nawet w postanowieniu wydanym w trybie zabezpieczenia w sprawie o rozwód bądź separację. Zazwyczaj postępowanie, w którym zasądzane są alimenty na rzecz małżonka, jest postępowaniem długotrwałym i skomplikowanym dowodowo.
Aby uzyskać alimenty, była żona powinna wykazać niedostatek bądź istotne pogorszenie swojej stopy życiowej. Sąd bierze pod uwagę także możliwości majątkowe i zarobkowe byłego męża. Oceniając aktualną sytuację byłych małżonków, sąd ustala wysokość comiesięcznych alimentów.
Co zrobić, gdy były mąż nie płaci alimentów na żonę? Jeżeli istnieje tytuł wykonawczy to jest wyrok bądź ugoda opatrzone klauzulą wykonalności, można wówczas złożyć wniosek do komornika sądowego o wyegzekwowanie świadczenia alimentacyjnego zaległego i egzekwowanie świadczeń alimentacyjnych na przyszłość.
Pozew o alimenty na żonę – co powinien zawierać?
Wniosek o alimenty złożyć po orzeczeniu rozwodu albo separacji, przed orzeczeniem rozwodu albo separacji oraz w trakcie procesu o rozwód albo separację, zgłaszając roszczenie w pozwie, odpowiedzi na pozew bądź piśmie procesowym.
Pozew o alimenty na żonę powinien zawierać przytoczenie okoliczności faktycznych i prawnych. Zalicza się do nich:
- dokładny opis danego stanu faktycznego,
- rozliczenie kosztów utrzymania małżonka,
- przedstawienie i udokumentowanie stopy życiowej,
- opisanie możliwości majątkowych i zarobkowych osoby zobowiązanej.
Warto, aby pozew zawierał także wniosek o zabezpieczenie, czyli wniosek o zasądzenie tymczasowych alimentów na czas trwania postępowania, które może trwać od kilku do kilkunastu miesięcy.
Zabezpieczenie alimentów pozwoli dzięki temu żonie zaspokajać swoje codzienne potrzeby. Takie zabezpieczenie jest opatrzone rygorem natychmiastowej wykonalności.
Pozew o alimenty dla byłej żony wraz z wnioskiem o zabezpieczenie alimentów warto zlecić adwokatowi, który prawidłowo sformułuje petitum (część główną pozwu), wnioski dowodowe, uzasadnienie oraz wskaże, jakie najlepiej dokumenty załączyć i jakie argumenty przytoczyć.
Nie należy korzystać z gotowych wzorów pozwu o alimenty dla żony dostępnych w Internecie, ponieważ mogą one nie odpowiadać sytuacji klienta i wyrządzić więcej szkody niż pożytku w trakcie rozprawy sądowej.
Ile wynoszą alimenty na żonę?
Jaka jest wysokość alimentów na żonę? Jest to sprawa indywidualna, zwłaszcza, że nie ma dwóch takich samych małżeństw, rozwodów i obowiązków alimentacyjnych. Nie należy sugerować się informacjami od innych osób, bo każdy przypadek na Sali sądowej jest rozpatrywany indywidualnie.
Czy można jednak obliczyć alimenty na żonę? Wysokość alimentów na byłą żonę jest uzależniona od możliwości majątkowych i zarobkowych byłej żony, możliwości majątkowych i zarobkowych byłego męża, ponoszonej winy w rozpadzie związku małżeńskiego oraz tego, czy jedna ze stron pozostaje w niedostatku.
Ustawowo nie występują minimalne oraz maksymalne alimenty na małżonka. Nie istnieją także żadne widełki w tym zakresie.
Zdarzają się alimenty w kwotach po 500 zł, choć z uwagi na inflację i sytuację gospodarczą taka kwota jest zasądzana coraz rzadziej. Zdarzają się także sytuacje, że była żona otrzymuje comiesięczne alimenty od męża na poziomie kilku tysięcy złotych.
Alimenty na małżonka mogą podlegać obowiązkowi podatkowemu. Jeżeli alimenty są wypłacane na rzecz innych osób – nie dzieci, co do zasady należy je opodatkować. Zwolnienie z opodatkowania alimentów na rzecz innych osób przysługuje wyłącznie, gdy: alimenty zostały otrzymane na podstawie wyroku sądu lub ugody sądowej, a miesięczna kwota alimentów nie przekracza 700 zł.
Kalkulator alimentów na żonę – jak obliczyć wysokość alimentów dla byłej żony?
Aby obliczyć alimenty na żonę należy zliczyć jej usprawiedliwione koszty utrzymania (gdy pozostaje w niedostatku) bądź porównać aktualną stopę życiową ze stopą życiową, którą żona by miała, gdyby nie doszło do rozpadu małżeństwa.
Z tego względu samodzielne obliczenie wysokości alimentów jest skomplikowaną sprawą. W Internecie można znaleźć kalkulator obliczania alimentów na byłą żonę oraz gotowe wzorce obliczeniowe, jednak zawierają one wiele błędów, przez co mogą powodować problemy i niejasności w rozpatrywaniu naszej sprawy przez sąd.
Z uwagi na to, że każda sprawa jest inna to adwokat powinien obliczyć ww. koszty i stopy dla danej klienta w danej sytuacji faktycznej.
Jak długo płaci się alimenty – czy istnieją dożywotnie alimenty na żonę?
Wiele osób zastanawia się, jak długo płaci się alimenty. Polskie prawo stanowi, że alimenty na małżonka można do końca życia, są to tzw. dożywotnie alimenty na byłą żonę lub byłego męża.
Zgodnie z przepisem art. 60 § 1 k.r.o. obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu wygasa w razie zawarcia przez niego nowego małżeństwa.
Jednakże, gdy zobowiązanym jest małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia, obowiązek ten wygasa także z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu, chyba że ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd, na żądanie uprawnionego, przedłuży wymieniony termin pięcioletni.
Oznacza to, że jeżeli rozwód był orzeczony bez orzekania o winie, to obowiązek wygasa co do zasady wraz z upływem 5 lat.
Z ważnych powodów czas trwania obowiązku alimentacyjnego może zostać przedłużony. Jeżeli rozwód był orzeczony z orzekaniem o winie to obowiązek wygasa z chwilą zawarcia związku małżeńskiego przez byłą żonę albo z chwilą śmierci byłej żony.
Jednak z doświadczenia zawodowego wiemy, że osoby, którym przysługują alimenty od byłego małżonka, nie legalizują swoich nowych związków, tj. nie zawierają małżeństw, nawet z wieloletnimi partnerami i konkubentami. W takich sytuacjach alimenty na żonę muszą być płacone dożywotnio.
Jak uniknąć płacenia alimentów lub znieść alimenty na byłą żonę?
Aby jak najbardziej wyeliminować ryzyko płacenia dożywotnich alimentów na żonę należy profesjonalnie przygotować się do przeprowadzenia sprawy o rozwód i przeprowadzić ją w możliwie jak najbardziej korzystny sposób dla danej osoby.
Jak uniknąć płacenia wysokich alimentów na byłą żonę? Kluczowy jest tutaj sam przebieg postępowania rozwodowego w sądzie. Najlepszym sposobem uniknięcia płacenia alimentów jest doprowadzenie do orzeczenia rozwodu bez orzekania o winie oraz niepozostawanie przez żonę w niedostatku.
A jak znieść alimenty na byłą żonę? Zgodnie z przepisem art. 138 k.r.o. w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego.
Należy wtedy złożyć do sądu pozew o obniżenie alimentów albo wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego powołując się na istotną zmianę stosunków np. przejście na emeryturę, kalectwo, trwałą niezdolność do pracy itd.
Należy pamiętać, że alimenty nie wygasają ani nie ulegają zmniejszeniu w sposób automatyczny na podstawie przejścia na emeryturę.
Jeśli potrzebujesz pomocy prawnej przy sprawie o alimenty na byłego małżonka – skontaktuj się z naszą kancelarią. Możesz też umówić się na poradę prawną przez internet.
Niniejszy wpis na blogu zawiera najbardziej przydatne i ogólne informacje na temat omawianego zagadnienia prawnego. Wpis nie stanowi porady prawnej, ani nie stanowi rozwiązania konkretnej sprawy bądź problemu prawnego. Nawet, jeśli Twoja sytuacja jest bardzo podobna to szczegóły mogą wpływać na rodzaj postępowania i działania prawnego. Z tego względu swoją indywidualną sytuację prawną i faktyczną zawsze należy skonsultować z adwokatem.
