Obowiązek płacenia alimentów na dziecko może być zasądzony w wyroku alimentacyjnym albo w postępowaniu sądowym o zabezpieczenie alimentów. Przeczytaj, do kiedy przysługują alimenty, ile wynoszą i co powinien zawierać pozew do sądu.
Spis treści – kliknij, by przejść do interesującego cię akapitu:
- Czym są alimenty na dziecko?
- Jak złożyć wniosek o alimenty? Czym jest zabezpieczenie alimentów na dziecko?
- Jak wygląda sprawa o alimenty na dziecko?
- Do kiedy płaci się alimenty na dziecko?
- Alimenty na dorosłe dziecko
- Alimenty na dziecko – ile wynoszą?
- Prawa ojca płacącego alimenty
- Kara za niepłacenie alimentów – czy grozi więzienie?
- Zaległe alimenty – jak je odzyskać zgodnie z prawem?
- Czy warto skorzystać z pomocy adwokata w sprawie o alimenty?
Czytaj też: Alimenty na dziecko mieszkające za granicą
Czym są alimenty na dziecko?
Alimenty to środki utrzymania w formie pieniężnej (suma pieniędzy), rzeczowej (dostarczanie mieszkania, wyżywienia, zapewnianie leczenia, edukacji) lub mieszanej (suma pieniędzy plus dostarczanie mieszkania, wyżywienia, zapewnianie leczenia, edukacji itd).
Obowiązek alimentacyjny w całości bądź części można wykonywać także osobistymi staraniami o wychowanie dziecka, czyli opieką.
Alimenty na dziecko reguluje Kodeks rodzinny i opiekuńczy (k.r.o.) oraz ustawa o pomocy osobom uprawnionym do alimentów z dnia 7 września 2007 roku.
Obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dzieci wynika z art. 133 § 1 k.r.o., w myśl którego rodzice są obowiązani do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.
Zgodnie zaś z art. 135 § 1 k.r.o. zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego.
Przez usprawiedliwione potrzeby uprawnionego rozumieć należy potrzeby, których zaspokojenie zapewni mu, odpowiedni do jego wieku i uzdolnień, prawidłowy rozwój fizyczny i duchowy.
Możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego określają zarobki i dochody, jakie uzyskałby przy pełnym wykorzystaniu swych sił fizycznych i zdolności umysłowych, nie zaś rzeczywiste zarobki i dochody.
Dzieci mają prawo do równej z rodzicami stopy życiowej niezależnie od tego, czy żyją z nimi wspólnie, czy też oddzielnie. Oznacza to, że im wyższy standard życia rodziców tym na wyższym poziomie powinni oni zaspokajać potrzeby dzieci i gwarantować zaspokojenie nie tylko potrzeb podstawowych, ale i potrzeb na wyższym poziomie.
Ponadto ustawodawca w § 2 art. 135 k.r.o. przewidział możliwość wykonania obowiązku alimentacyjnego w całości lub części względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie także poprzez osobiste starania o jego utrzymanie lub wychowanie.
W tym wypadku świadczenie alimentacyjne pozostałych zobowiązanych polega na pokrywaniu w całości lub części kosztów utrzymania lub wychowania uprawnionego (teza IV i VII uchw. SN z 16.12.1987 r., III CZP 91/86, OSNCP 1988 r. Nr 4, poz. 42 oraz orz. SN z 10.10.1969 r. III CRN 350/69, OSNCP 1970, nr 2, poz. 15).
Są różne rodzaje oraz sposoby ustalenia alimentów np.:
- dobrowolne alimenty na dziecko,
- alimenty na nienarodzone dziecko,
- alimenty na dziecko małoletnie (niepełnoletnie),
- alimenty na pełnoletnie dziecko,
- alimenty na matkę dziecka bez ślubu.
Obowiązek płacenia alimentów obciąża matkę i ojca, którzy zostali wpisani w akcie urodzenia dziecka jako matka i ojciec. Jeżeli ojcostwo zostało nieprawidłowo ustalone to może dojść do sytuacji, w której ojciec płaci alimenty na nieswoje dziecko.
Co obejmują alimenty na dziecko? Wydatki na dziecko w zakresie obowiązku alimentacyjnego to w szczególności:
- wyżywienie,
- zakup odzieży,
- edukacja,
- leczenie,
- rozrywka,
- wypoczynek,
- wakacje,
- zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych i zużycia mediów.
Jak złożyć wniosek o alimenty? Czym jest zabezpieczenie alimentów na dziecko?
Aby wszcząć postępowanie o alimenty należy napisać pozew do sądu. Nie ma znaczenia czy będzie to pozew czy wniosek o alimenty, jeżeli z treści pisma wynika żądanie zasądzenia alimentów.
Pismo o alimenty na dziecko może mieć różny tytuł, np. wniosek o alimenty na dziecko, pozew o alimenty na dziecko, wniosek o alimenty na dziecko małżeńskie, wniosek o alimenty na dziecko pozamałżeńskie, pismo o alimenty na dziecko, podanie o alimenty na dziecko itd.
Jak napisać pozew o alimenty? Nie ma gotowego wzoru pozwu o alimenty na dziecko. Nie istnieje uniwersalny wzór pozwu. Istniejące zaś wzory są zazwyczaj niedokładne, mogą zawierać błędy i zazwyczaj nie oddają w pełni sytuacji faktycznej i prawnej klienta.
Koszty utrzymania i wychowania każdego dziecka są inne oraz możliwości majątkowe i zarobkowe każdego z rodziców są inne. Dlatego wskazane jest zasięgnięcie zawsze porady prawnej w celu skonstruowania poprawnego pozwu. Kluczowe są także załączniki, czyli wykazanie kosztów utrzymania: faktury, rachunki, przelewy itd.
W tym celu warto skonsultować się z adwokatem do spraw rodzinnych.
Sprawa o alimenty może być główną sprawą lub być też być elementem innej sprawy, np. rozwodu lub separacji.
Sprawy o alimenty trwają od kilku do kilkudziesięciu miesięcy. Wobec tego warto pamiętać o postępowaniu zabezpieczającym i już w pozwie zawrzeć wniosek o zabezpieczenie alimentów, czyli tymczasowe zasądzenie alimentów na czas trwania postępowania, które będą już w czasie trwania procesu zabezpieczać potrzeby utrzymania uprawnionego.
Kiedy składa się wniosek o zabezpieczenie alimentów? Można go złożyć jako osobny wniosek, ale najlepiej zawrzeć go już w pozwie o alimenty, pozwie o rozwód bądź separację. Wniosek składa się do sądu, który rozpoznaje sprawę o alimenty – jest to sąd rejonowy (zasądzenie alimentów) lub sąd okręgowy (zasądzenie alimentów w procesie o rozwód bądź separację).
W postępowaniu o zabezpieczenie nie trzeba udowodnienie roszczenia jak w trakcie procesu, lecz wystarczy jedynie jego uprawdopodobnić.
Jak wygląda sprawa o alimenty na dziecko?
Sprawa sądowa o alimenty należy do jednych z najczęściej rozpoznawanych spraw w sądach rodzinnych w naszym kraju. Sprawa rozpoczyna się od złożenia pozwu o zasądzenie alimentów.
Pozew jest następnie badany przez sąd pod kątem braków formalnych np. czy jest podpisany, czy zawiera przytoczone okoliczności faktyczne, czy jest do niego załączone poprzednie orzeczenie ustalające alimenty, czy jest załączony odpis aktu urodzenia dziecka/odpis aktu małżeństwa.
Jeżeli pozew o alimenty posiada braki formalne to przewodniczący wzywa do ich usunięcia w terminie 7 dni pod rygorem zwrotu pozwu. Braki uzupełnione w terminie tygodniowym od dnia doręczenia wezwania do uzupełnienia pozwu są uznawane jako niebyłe.
Pozew wywołuje skutki od dnia jego złożenia. Następnie sąd rozstrzyga wniosek o zabezpieczenie, jeżeli taki znajduje się w pozwie. Na postanowienie w przedmiocie zabezpieczenia przysługuje zażalenie.
Kolejnym krokiem jest wyznaczenie rozprawy i przeprowadzanie dowodów z dokumentów (rachunków, faktur VAT), przesłuchania świadków, przesłuchania stron. Sąd koncentruje się wokół ustalenia usprawiedliwionych potrzeb utrzymania i wychowania dziecka oraz możliwości majątkowych i zarobkowych rodzica.
Co mówić w sprawie o alimenty? W szczególności sąd pyta:
- ile lat ma dziecko?
- gdzie dziecko mieszka i z kim?
- jakie są koszty utrzymania dziecka i co się na nie składa?
- kto ponosi koszty utrzymania dziecka?
- czy są płacone alimenty?
- czy zobowiązany do alimentów przekazuje dziecku świadczenia rzeczowe, prezenty?
- czy odbywają się kontakty ze zobowiązanym do alimentów (najczęściej ojcem)?
- czy zobowiązany do alimentów zapewnia dziecko rozrywkę, zabiera je na wakacje?
- jaki jest stan zdrowia dziecka?
- czy dziecko się kształci, jakie są związane z tym koszty?
- gdzie pracują i ile zarabiają rodzice?
- jaki majątek mają rodzice?
- jaki jest stan zdrowia rodziców?
- ile rodzice mają osób na utrzymaniu?
- jakie rodzice mają doświadczenie zawodowe i wykształcenie?
Oczywiście katalog pytań jest przykładowy, konkretne pytania zależą od danej sytuacji prawnej i faktycznej.
Ile trwa sprawa o zasądzenia alimentów na dziecko? Jeden termin rozprawy trwa od kilku minut do kilku godzin. Cały proces o alimenty może trwać od kilku tygodni do kilkunastu miesięcy. Na pierwszy termin rozprawy czeka się około kilku/kilkunastu tygodni.
Do kiedy płaci się alimenty na dziecko?
Nasi klienci często pytają, do kiedy płacić alimenty na dziecko albo do ilu lat przysługują alimenty na dziecko?
Nie ma jednej generalnej granicy wiekowej. Alimenty na dziecko należą się, dopóki dziecko nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie. Rodzice mają obowiązek dostarczać swojemu dziecku środki utrzymania i wychowania. Taki obowiązek istnieje nawet, jeśli dziecko ukończyło 18 lat, ale uczy się nadal i nie ma żadnych własnych źródeł dochodu.
Może to być do 24. roku życia, 25. roku życia, a nawet dłużej do 40. czy 50. roku życia, gdy dziecko jest niepełnosprawne i nie jest w stanie samodzielnie się utrzymać ani pracować a środki publiczne nie pokrywają wszystkich potrzeb.
Przykład 1:
Marta i Robert rozwiedli się, gdy ich syn Jan miał 16 lat. Sąd ustalił alimenty na rzecz Jana od jego ojca w kwocie 800 zł miesięcznie. Jan od momentu uzyskaniu pełnoletności: wypisał się z dziennego technikum oraz podejmuje prace dorywcze. Z tego względu sąd uchylił obowiązek alimentacyjny Roberta argumentując, że Jan nie przeznacza całego swojego czasu na naukę, a więc może pracować w pełnym wymiarze czasu pracy, bo jest zdolny do pracy i może utrzymać się samodzielnie.
Przykład 2:
Alicja i Krzysztof rozwiedli się, gdy ich córka Ania miał 16 lat. Alimenty od ojca zostały zasądzone w kwocie 800 zł. Anna ukończyła szkołę średnią, zdała maturę, dostał się na medycynę, którą studiowała. Gdy Anna miała 22 lata zawarła ugodę ze swoim ojcem w przedmiocie podwyższenia alimentów do kwoty 1200 zł z uwagi na duże wydatki związane ze studiami. Gdy Anna ukończyła studia, zdała egzamin lekarski i rozpoczęła pracę jako lekarz rezydent, mogła już utrzymywać się samodzielnie, dlatego alimenty od ojca zostały uchylone.
W praktyce sądowej zdarzają się także alimenty na dorosłe i pełnoletnie dziecko. Do kiedy się je płaci? Należą się one dziecku do czasu aż zakończy naukę w systemie dziennym, ponieważ dziecku pełnoletniemu, które się nie uczy, alimenty co do zasady się nie należą.
Obowiązek alimentacyjny rodziców trwa do chwili osiągnięcia przez dziecko zdolności do samodzielnego utrzymywania się. Istotna jest kwesta, czy dziecko po ukończeniu 18 lat, wykazuje chęć dalszej nauki (np. studiowania, czy rzeczywiście poświęca czas na kontynuowanie dalszej nauki oraz czy ma predyspozycje do kontynuowania dalszej nauki).
Jeżeli jednak dziecko pełnoletnie, już przygotowane do pracy, zaniedbuje studia, z własnej winy nie zdaje we właściwym terminie egzaminów, a zwłaszcza powtarza lata studiów, ustaje obowiązek rodziców do dalszego dostarczania mu środków utrzymania (wyrok Sądu Najwyższego z 12 września 1969 r., III CRN 524/69, OSN 1970, Nr 6, poz. 11).
Warunkiem koniecznym jest także to, że dziecko realnie poświęca cały swój czas na naukę. Wsparcie należy się pełnoletniemu dziecku, jeśli cały swój czas poświęca ono na kształcenie, uczy się zawodu i nie ma czasu na pracę zarobkową (wyrok SN z 14 listopada 1998 r., III CKN 217/97).
W wyjątkowych sytuacjach, gdy dorosłe dziecko jest niepełnosprawne obowiązek alimentacyjny może trwać po uzyskaniu pełnoletności. Pełnoletnie dziecko uczące się zaocznie, powinno rozpocząć jednak pracę zawodową.
Alimenty na dziecko – ile wynoszą?
Wysokość alimentów jest uzależniona od dwóch przesłanek: usprawiedliwionych kosztów utrzymania i wychowania dziecka oraz możliwości majątkowych i zarobkowych rodzica.
Nie ma uniwersalnej odpowiedzi na pytania: ile wynoszą alimenty na dziecko, jakie są minimalne alimenty na dziecko w 2022 r. oraz ile procent z wynagrodzenia stanowią alimenty.
Jak więc poprawnie wyliczyć alimenty na dzieci? Pierwszym krokiem jest zsumowanie usprawiedliwionych kosztów utrzymania i wychowania dziecka.
Alimentów nie ustala się raz na zawsze. Alimenty mogą być podwyższane lub obniżane stosownie do okoliczności. Zawarty w pozwie wniosek o podwyższenie alimentów albo wniosek o obniżenie alimentów powinien być bardzo dobrze uzasadniony oraz udokumentowany.
Zmniejszenie alimentów na dziecko jest możliwe w razie wystąpienia istotnej zmiany np. istotnego obniżenia możliwości majątkowych i zarobkowych zobowiązanego (np. niezdolność do pracy) lub istotnego obniżenia kosztów utrzymania dziecka (np. ukończenie prywatnej szkoły i rozpoczęcie nauki w państwowej szkole).
W sytuacji, kiedy dziecko jest niepełnosprawne (dziecko posiada orzeczenie o niepełnosprawności), na wysokość alimentów wpływają też inne świadczenia, które przysługują dziecku np. renta. Mają one wpływ na ustalenie wysokości alimentów na niepełnosprawne dziecko.
Przykład 1:
Rodzice Antoniego – Elżbieta i Marek są lekarzami. Matka jest chirurgiem z wynagrodzeniem ok. 25 000 zł netto miesięcznie, a ojciec endokrynologiem z uposażeniem 20 000 zł netto. Antoni ma stwierdzony autyzm atypowy, chodzi do psychologa, psychiatry, logopedy oraz na zajęcia integracji sensorycznej. Ponadto uczęszcza do klasy 0 w prywatnej szkole podstawowej, w której czesne wynosi 1500 zł. Dziecko leczy się laryngologicznie i kardiologicznie (prywatnie). Matka Elżbieta w imieniu małoletniego syna wystąpiła o alimenty od ojca Marek w kwocie 5 000 zł. Sąd uznał roszczenie za zbyt wygórowane i zasądził alimenty w kwocie 3000 zł. Kwota ta zaspokaja usprawiedliwione potrzeby małoletniego.
Przykład 2:
Matka Joanny pracuje w sklepie spożywczym i zarabia minimalne wynagrodzenie. Jej ojciec pracuje na pół etatu w stolarni. Matka w imieniu swojej małoletniej córki wystąpiła o alimenty w kwocie 2000 zł miesięcznie. Sąd uznał, że roszczenie jest zbyt wygórowane, ponieważ kwota 850 zł zaspokoi usprawiedliwione potrzeby Joanny, choć jej ojciec jest zdrowy, zdolny do pracy, nie ma innych osób na utrzymaniu i jest w stanie zarobić przeciętne średnie wynagrodzenie netto.
Prawa ojca płacącego alimenty
Każdy rodzic ma obowiązek ponosić koszty utrzymania i wychowania dziecka. Po rozstaniu rodziców, dziecko zazwyczaj mieszka z matką, a ojciec płaci alimenty. Nie jest istotne, ile ojciec zarabia, lecz ile może zarobić, biorąc pod uwagę jego doświadczenie zawodowe, wykształcenie, stan zdrowia, stan majątku etc.
Alimenty są zasądzane także od ojców bezrobotnych, ojców bezdomnych, chorych, pozostających na rencie albo emeryturze, ojców chorych przewlekle czy ojców chorych psychicznie.
Ojciec może uchylić się od świadczeń alimentacyjnych tylko na zasadach współżycia społecznego, jeżeli świadczenie jest powiązane dla niego z nadmiernym uszczerbkiem a dziecko jest pełnoletnie.
Ojciec płacący alimenty ma prawo do kontaktów z dzieckiem. Ponadto ma prawo zawiadomić sąd oraz organy pomocy społecznej, jeżeli wie bądź podejrzewa, że opieka nad dzieckiem jest sprawowana nienależycie np. dziecko jest nieprawidłowo odżywiane, nie ma strojów adekwatnych do pogody, materiałów edukacyjnych itp.
Natomiast ojciec nie może weryfikować wydatków ponoszonych z sumy zasądzonych alimentów – nawet na podstawie faktur czy paragonów.
Kara za niepłacenie alimentów – czy grozi więzienie?
Osoba, która nie płaci alimentów, a jest do tego zobowiązana, może nadużywać władzy rodzicielskiej, co może skutkować nawet pozbawieniem jej władzy rodzicielskiej.
Uchylanie się od alimentów jest także przestępstwem, którego znamiona zostały uregulowane w Kodeksie karnym.
Przepis art. 209 kodeksu karnego stanowi, że kto uchyla się od wykonania obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem, innym organem albo inną umową, jeżeli łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości stanowi równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych albo jeżeli opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co najmniej 3 miesiące, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
Zaległe alimenty – jak je odzyskać zgodnie z prawem?
Jak odzyskać zaległe alimenty? Gdy osoba zobowiązana nie płaci alimentów, a istnieje tytuł wykonawczy tj. wyrok bądź ugoda zaopatrzone w klauzulę wykonalności, to osoba uprawniona może skorzystać z egzekucji sądowej – złożyć wniosek do komornika sądowego o egzekwowanie zaległych jak i bieżących świadczeń alimentacyjnych.
Co się dzieje z alimentami, gdy ojciec umiera? W takiej sytuacji alimenty na dziecko wygasają. Zaległe alimenty wchodzą w skład spadku jako dług spadkowy. Alimentami przyszłymi nikt nie zostaje z mocy prawa w sposób automatyczny obciążony.
Możliwe jest żądanie alimentów z tzw. datą wsteczną, czyli alimentów zaległych sprzed wszczęcia sprawy. Są to bardzo trudne sprawy, które wymagają udowodnienia, że potrzeby dziecka w tymże okresie były niezaspokojone.
Jeżeli niemożliwe jest wyegzekwowanie alimentów od ojca to można pozwać osoby zobowiązane do alimentacji w dalszej kolejności np. pozwać dziadków dziecka.
Zgodnie z przepisem art. 132 k.r.o. obowiązek alimentacyjny zobowiązanego w dalszej kolejności powstaje dopiero wtedy, gdy:
- nie ma osoby zobowiązanej w bliższej kolejności np. ojciec zmarł;
- osoba ta nie jest w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi np. nie pracuje i jest całkowicie niezdolna do pracy;
- uzyskanie od niej na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami np. egzekucja jest bezskuteczna.
Czy warto skorzystać z pomocy adwokata w sprawie o alimenty?
Kancelaria adwokacka Anny Gręda-Adamczyk zajmuje się kompleksowo sprawami o alimenty, w tym spraw o zasądzenie alimentów, podwyższenie lub obniżenie alimentów czy uchyleniem obowiązku alimentacyjnego.
Nasza kancelaria udzieliła pomocy prawnej w kilkuset sprawach o alimenty od porady prawnej, poprzez sporządzanie pism procesowych i reprezentowanie w sprawach alimentacyjnych.
Czy warto korzystać z pomocy adwokata w sprawie o alimenty? Doświadczony adwokat pomoże obliczyć alimenty, wskaże możliwości działania, prawidłowo sformułuje pozew o alimenty i przygotuje stosowne załączniki.
Jaki jest koszt adwokata w sprawie o alimenty? Wynagrodzenie jest ustalane indywidualnie i zależy od stopnia skomplikowania sprawy oraz wysokości żądanych alimentów.
Jeśli potrzebujesz pomocy adwokata w sprawie o alimenty na dziecko – skontaktuj się z nami.
Niniejszy wpis na blogu zawiera najbardziej przydatne i ogólne informacje na temat omawianego zagadnienia prawnego. Wpis nie stanowi porady prawnej, ani nie stanowi rozwiązania konkretnej sprawy bądź problemu prawnego. Nawet, jeśli Twoja sytuacja jest bardzo podobna to szczegóły mogą wpływać na rodzaj postępowania i działania prawnego. Z tego względu swoją indywidualną sytuację prawną i faktyczną zawsze należy skonsultować z adwokatem.
