Czym się różni zaliczka od zadatku?

Zaliczka jest świadczeniem pieniężnym w postaci zapłaty umówionej sumy pieniężnej przez dłużnika wierzycielowi na poczet świadczenia pieniężnego (ceny – umowa sprzedaży, wynagrodzenia – umowa o dzieło, umowa zlecenia), które będzie uiszczone w przyszłości. Zaliczka zostaje więc zaliczona na poczet przyszłego świadczenia jednej ze stron umowy. W razie niewykonania umowy zaliczka podlega zwrotowi w całości.

Zadatek jest świadczeniem (niekoniecznie pieniężnym – mogą to być zarówno pieniądze jak i jakaś rzecz) danym przy zawarciu umowy. W razie wykonania umowy zadatek także ulega zaliczeniu na poczet świadczenia strony, która go dała. W wypadku, gdy jest to niemożliwe (gdy została dana rzecz a nie pieniądze) zadatek podlega zwrotowi.

Jednakże w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej.

Takiej możliwości nie ma przy daniu zaliczki. Obowiązuje to jednak tylko wtedy, gdy strony inaczej się nie umówią. Strony mogą inaczej uregulować w umowie przepadek zadatku oraz obowiązek zapłaty podwójnego zadatku np. poprzez wyłączenie obowiązku zapłaty podwójnego zadatku albo wprowadzenie obowiązku zapłaty potrójnego zadatku. Sam fakt wręczenia przy zawieraniu umowy zadatku nie przesądza o tym, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia dodatkowego terminu od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, żądać sumy dwukrotnie wyższej. Reżim ten bowiem znajduje zastosowanie wyłącznie w wypadku braku odmiennego zastrzeżenia umownego (wyrok SA w Poznaniu z dnia 26 października 2005 roku, I ACa 762/05, niepubl.).  

Adw. Anna Gręda-Adamczyk

Anna Gręda-Adamczyk

Doświadczony prawnik z wykształcenia i zamiłowania. Prowadzi indywidualną praktykę adwokacką - siedziba jej kancelarii mieści się w Łodzi, ale obszar działania i prowadzonych spraw obejmuje całą Polskę. Oferuje także pomoc prawną Polakom mieszkającym za granicą. Specjalizuje się w sprawach z zakresu prawa rodzinnego i spadkowego. Mediator sądowy, wykładowczyni, członki Sekcji Praw Dziecka i Sekcji Prawa Rodzinnego przy ORA w Warszawie. Jej kancelaria została wyróżniona w ogólnopolskim konkursie „Kancelaria Przyjazna Dzieciom” organizowanym przez Komitet Ochrony Praw Dziecka.